ĐBSCL: Biến chế phẩm, chất thải ngành thủy sản thành tỷ đô

(NSMT) - Những sản phẩm phụ trong quá trình chế biến từng là thứ bỏ đi, nay đã được quan tâm thu hồi, chiết xuất làm ra sản phẩm mới có giá trị, tạo ra sinh kế, giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường và tiềm năng mang về thu nhập từ 4 -5 tỷ đô/năm.

Trong giai đoạn 2017-2020, sản lượng tôm chế biến nước ta ước đạt khoảng 832 ngàn tấn/năm, ước đã thải ra khoảng 291-735 ngàn tấn phụ phẩm. Với mục tiêu xuất khẩu đạt 10 tỷ USD (giai đoạn 2021-2025), sản lượng tôm chế biến sẽ tăng lên hơn 1,1 triệu tấn/năm.

Cùng với đó, lượng phụ phẩm tôm cũng tăng lên từ 403 - 519 ngàn tấn. Trong quá trình chế biến tôm, chỉ có 55 - 65 % của con tôm được sử dụng, còn lại 35 – 45 % phần còn lại được coi là phụ phẩm bị bỏ đi. Các sản phẩm phụ như đầu, vỏ tôm xay nhuyễn, chiết xuất Chitin để làm ra mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, chất dẫn dụ sinh học, phân bón hữu cơ…

Sản phẩm từ phụ phẩm ngành tôm cũng có thể phân hủy thành các axit amin sử dụng cho cây trồng và vật nuôi. Chiết xuất chất Chitosan đưa vào phân bón hữu cơ khoáng, giúp tăng hiệu lực phân bón.

Hiện nay, Công ty Cổ phần Việt Nam Food (VNF) là đơn vị đi đầu tại Việt Nam trong lĩnh vực chế biến các sản phẩm phụ từ ngành tôm. VNF đang có 2 nhà máy hoạt động tại Cà Mau và Hậu Giang, nơi có nhiều nhà máy chế biến tôm.

Mô hình sản xuất không chất thải cho phép thu hồi và tái sử dụng nguồn dinh dưỡng bị lãng phí, tối ưu hóa giá trị gia tăng và giảm thiểu tác động xấu đến môi trường đã tạo cho VNF có một danh mục sản phẩm độc đáo, da dạng với tính thương mại hóa cao chỉ từ nguyên liệu vỏ, đầu tôm.

Ông Phan Thanh Lộc – Phó chủ tịch HĐQT công ty CP Việt Nam Food cho biết:  Các nước phương Tây như: Mỹ hay Nhật Bản họ rất quan tâm đến phụ phẩm. Những sản phẩm nổi tiếng như dầu omega 3, collagen… đều từ phế phẩm thủy sản mà ra. Tương tự, con cá tra cũng cho giá trị thặng dư hàng trăm triệu đô la mỗi năm từ đầu, da, xương, mỡ bụng và nội tạng. Tất cả sẽ được chế biến bột cá, Snack da cá, làm dầu ăn, biodiesel, tinh dầu cá (omega 3), collagen, gelatin, thực phẩm chức năng...

Ông Nguyễn Văn Đạo – Giám đốc công ty CP Gò Đàng, Tiền Giang chia sẻ: Có 2 vấn đề có lợi. Thứ nhất là tăng giá trị lên và giảm giá thành xuống. Thứ 2 là giải quyết các phụ phẩm này sẽ giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường. Hiện ngành chế biến phụ phẩm thủy sản Việt Nam mới đạt khoảng 275 triệu USD vì sự đầu tư vào các nhà máy chế biến phụ phẩm, đặc biệt là các doanh nghiệp trong nước còn rất ít. Nếu khai thác hết nguồn nguyên liệu hiện có thì có thể đạt 4 - 5 tỷ USD.  

Tiến sĩ Trần Hữu Hiệp – Chuyên gia kinh tế ĐBSCL góp ý: Lâu nay mấy cái phụ phẩm chế biến trên con cá tra: Đầu, mỡ, xương nó chiếm đến 20% thị phần con cá ta bỏ đi. Nhưng mới đây các doanh nghiệp tận dụng đã cho ra 1 chuỗi giá trị sản phẩm mới từ con cá tra như: Dầu ăn của tập đoàn Sao Mai An Giang, Collagen của Đồng Tháp…

Việc nghiên cứu chế biến thực phẩm chức năng, thuốc chữa bệnh mà giá trị tăng lên hàng trăm lần. Hiện ngành chế biến ở ĐBSCL đã giải được bài toán ô nhiễm môi trường từ phụ phẩm thủy sản. Phần lớn hiện nay chỉ còn chờ vào chính sách ưu đãi, khuyến khích từ nhà nước, để các doanh nghiệp mạnh tay đầu tư nhiều nhà máy chế xuất các sản phẩm sinh học, thuốc, thực phẩm chức năng từ phế phẩm thủy sản.