Văn hóa

Tục lệ tiễn đưa ông Táo về trời

Thứ ba, 25/01/2022, 08:23 AM

(NSMT) - 23 tháng Chạp năm nào cũng vậy, người người nhà nhà cùng chuẩn bị đồ cúng tươm tất và cả cá chép đỏ để làm thủ tục đưa ông Táo về trời báo cáo tình hình của gia đình trong một năm qua lên trên.

Đưa ông Táo về trời là một phong tục lâu đời, là một trong những nét văn hóa dân tộc độc đáo ở Việt Nam vào ngày cuối năm để chuẩn bị chào đón một năm mới đầy hy vọng. Phong tục này là điểm riêng đặc trưng trong văn hóa Việt Nam ta nhằm cầu mong một năm mới sẽ mưa thuận gió hòa, mọi người đều an lành.

Gia đình táo về trời (Ảnh minh họa)

Gia đình táo về trời (Ảnh minh họa)

Theo tục lệ cổ truyền, người Việt tin rằng, hàng năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp âm lịch, Táo Quân lại cưỡi cá chép bay về trời để trình báo mọi việc xảy ra trong gia đình với Ngọc Hoàng. Cho đến đêm Giao thừa Táo Quân mới trở lại trần gian để tiếp tục công việc coi sóc bếp lửa của mình.

Dù phong tục có từ lâu đời nhưng cho đến nay thì không phải ai cũng hiểu được nguồn gốc và tại sao phải duy trì. Truyện xưa ông bà ta kể lại có một đôi vợ chồng tên là Thị Nhi và Trọng Cao, vì chung chăn gối lâu năm mà chưa có được người con nào nên sinh ra chán nản. Vì chuyện nhỏ nhặt mà Trọng Cao đã đuổi Thị Nhi ra khỏi nhà. Sau thời gian lang bạc thì Thị Nhi đã gặp được Phạm Lang và nên duyên chồng vợ. 

Hẳn đó một thời gian sau, vì hiểu được cái sai của mình và nhớ vợ nên Trọng Cao lên đường tìm vợ nhưng bật vô âm tính, gạo thì hết, tiền thì không, hoàn cảnh đẩy đưa Trọng Cao phải xin ăn để sống qua ngày, một ngày nọ anh đã gặp lại được Thị Nhi, cô chỉ muốn đưa anh về nhà để tặng gạo nhưng đúng lúc chồng lại về tới nhà nên Thị Nhi bèn dấu Trọng Cao sau đống rơm.

Ai ngờ đêm đến Phạm Lang nổi lửa đốt đi đống rơm đó, vì sợ Trọng Cao chết mà Thị Nhi không ngần ngại nhảy vào lửa đỏ, Phạm Lang cũng vì thương vợ mà nhảy theo. Vì thấy được tấm lòng tình nghĩa của 3 người mà Ngọc Hoàng đã xem xét phong cho làm vua bếp hay còn gọi là Định phúc Táo Quân.

Ngọc Hoàng giao cho Phạm Lang là Thổ Công trông coi việc trong bếp, Trọng Cao là Thổ Địa trông coi việc trong nhà, còn Thị Nhi là Thổ Kỳ trông coi việc chợ búa. Và truyền thuyết về Ông táo cũng từ đây mà ra, mỗi năm các ông và bà táo về chầu Ngọc Hoàng một lần để báo cáo chuyện trong nhà ở nhân gian.

Vị Táo Quân quanh năm ở trong bếp nên biết hết mọi chuyện hay dở tốt xấu của mọi người, cho nên để Vua Bếp “phù trợ” cho mình được nhiều điều may mắn trong năm mới, người ta thường làm lễ tiễn đưa Ông Táo về chầu Ngọc Hoàng rất trọng thể.

Nhà Táo về chầu trời với những tấu sớ (Ảnh minh họa)

Nhà Táo về chầu trời với những tấu sớ (Ảnh minh họa)

Người ta thường mua hai mũ Ông Táo có hai cánh chuồn và một mũ dành cho Táo Bà không có cánh chuồn, ba cái áo bằng giấy cùng một con cá chép (còn sống hoặc bằng giấy, hoặc cũng có thể dùng loại vàng mã gọi là “cò bay ngựa chạy”) để làm phương tiện cho “Vua Bếp” lên chầu trời.

Ông Táo sẽ tâu với Ngọc Hoàng về việc làm ăn, cư xử của mỗi gia đình dưới hạ giới. Lễ cúng thường diễn ra trước 12h trưa, sau khi cúng xong, người ta sẽ hóa vàng đồ lễ, nếu có cá sống thì sẽ đem thả xuống sông, hồ, biển hay giếng nước, tùy theo khu vực họ sinh sống.

Ông bà xưa hay bảo rằng, sau khi được Táo quân bẩm báo về tình hình trong 1 năm qua tại nhân gian, Ngọc Hoàng sẽ định đoạt cho gia đạo đó là khen thưởng hay trách phạt. Vì vậy mà khi đưa ông táo về trời người thường làm lễ cúng linh đình cầu mong ông bẩm tấu điều tốt đẹp để được bình an và may mắn trong năm tiếp theo.

Lễ vật cúng tiễn "gia đình" Táo quân mỗi nơi sẽ được cha ông truyền lại một cách khác nhau phù hợp theo lối sống vùng miền nhưng nhìn chung về cơ bản vẫn không thể nào thiếu được 3 chiếc nón của 2 Táo ông và Táo bà và đôi hoặc 3 con cá chép làm phương tiện chở ông Táo về chầu trời với bông hoa bánh trái.

Mâm lễ cúng ông Táo (Ảnh: st)

Mâm lễ cúng ông Táo (Ảnh: st)

Hơn nữa lễ cúng ông công ông táo cũng không rườm rà như những nghi thức lễ khác và mỗi vùng sẽ có bài cúng riêng. Sau khi kết thúc nghi lễ các đồ mũ áo và giấy tiền sẽ được đốt gửi cho các ông. Cá chép và các vật cúng khác sẽ được phóng sanh dưới sông để đưa ông về chầu trời. Phong tục thả cá phóng sanh còn mang nét đẹp từ bi mang lại sự tịnh tâm an nhàn cho gia đạo. 

Mộc An (T/H)  
Hưởng ứng Tháng hành động quốc gia phòng, chống bạo lực gia đình:

Hưởng ứng Tháng hành động quốc gia phòng, chống bạo lực gia đình: "Chấm dứt bạo lực, vun đắp yêu thương"

(NSMT) - Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch TP. Cần Thơ tổ chức lễ Khai mạc các hoạt động hưởng ứng Tháng hành động quốc gia phòng, chống bạo lực gia đình và kỷ niệm 24 năm Ngày Gia đình Việt Nam (28/6/2001 - 28/6/2025), với nhiều nội dung cụ thể, phong phú, lan tỏa sâu rộng thông điệp: "Chấm dứt bạo lực, vun đắp yêu thương". Tham dự lễ khai mạc và hội nghị có bà Nguyễn Thị Ngọc Điệp - Thành uỷ viên, Phó Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ; ông Nguyễn Minh Tuấn - Giám đốc Sở Văn hoá - Thể Thao & Du lịch TP. Cần Thơ.

Sắc màu thành phố Cần Thơ qua góc nhìn trẻ thơ

Sắc màu thành phố Cần Thơ qua góc nhìn trẻ thơ

(NSMT) - Hướng đến xây dựng hình ảnh con người Cần Thơ thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa với các phẩm chất "Trí tuệ - Năng động - Nhân ái - Hào hiệp - Thanh lịch", Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP. Cần Thơ đã xây dựng và triển khai Kế hoạch tổ chức "Hội thi vẽ tranh và triển lãm tranh năm 2025". Đây là một hoạt động có ý nghĩa thiết thực, góp phần giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ, đồng thời tạo điều kiện phát triển năng lực tư duy, sáng tạo và cảm thụ nghệ thuật cho các em học sinh.

Trưng bày 250 hình ảnh, hiện vật, sách, báo quý về báo chí cách mạng ở Cần Thơ

Trưng bày 250 hình ảnh, hiện vật, sách, báo quý về báo chí cách mạng ở Cần Thơ

(NSMT) - Ngày 19/6, tại Thư viện TP. Cần Thơ, Hội Nhà báo TP. Cần Thơ phối hợp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức triển lãm chuyên đề “Bài báo là tờ hịch cách mạng”. Triển lãm mở cửa phục vụ khách tham quan từ ngày 19/6 đến 30/6.

Tình đồng hương lan tỏa trên đất Tây Đô

Tình đồng hương lan tỏa trên đất Tây Đô

(NSMT) - Hội thi Văn nghệ "Tình đồng hương trên đất Tây Đô" lần thứ II - năm 2025 vừa diễn ra tại Đại học Cần Thơ đã khép lại với nhiều cung bậc cảm xúc đắt giá về tình đất, tình người. Không chỉ là một sân chơi nghệ thuật, chương trình còn là cầu nối gắn kết cộng đồng sinh viên Bạc Liêu - Cà Mau đang học tập tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh thành lân cận.

Sinh viên Trường Đại học Nam Cần Thơ góp phần tôn vinh nét đẹp, bản sắc của người phụ nữ Việt

Sinh viên Trường Đại học Nam Cần Thơ góp phần tôn vinh nét đẹp, bản sắc của người phụ nữ Việt

(NSMT) - Sinh viên Trường Đại học Nam Cần Thơ vừa tổ chức show diễn 'Thị'. Chương trình tổ chức nhằm mục đích tôn vinh nét đẹp, bản sắc của người phụ nữ Việt Nam trong chiều dài văn hoá - lịch sử.

Dư âm Press Cup 2025 sau tiếng còi mãn cuộc

Dư âm Press Cup 2025 sau tiếng còi mãn cuộc

Press Cup 2025 đã khép lại sau những trận cầu rực lửa. Sau những cuộc giao lưu đoàn kết, các cầu thủ lại trở về với công việc, cuộc sống nhưng dư âm thì vẫn còn đó.

Gala

Gala "Siêu cúp báo chí" Việt Nam–Thái Lan: "Biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị giữa những người làm báo hai quốc gia"

Gala "Siêu cúp báo chí" được tổ chức nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025) để những người làm báo hai quốc gia giao lưu, gắn kết qua hoạt động thể thao mang đậm tinh thần hữu nghị.