Hồn Việt qua mâm cỗ ngày Tết
(NSMT) - Mâm cỗ ngày Tết không chỉ phản ánh sự tinh tế, chỉn chu của người Việt. Đó còn là sợi dây kết nối đặc biệt của thế hệ này với thế hệ khác trong mỗi gia đình, dòng tộc. Ngày nay, với những giao thoa về văn hóa, sự góp mặt của nhiều món ăn vùng miền, tùy theo sở thích của từng gia đình khiến mâm cỗ ngày Tết ngày càng trở nên phong phú và đa đạng hơn.
Mâm cỗ Tết truyền thống
Theo phong tục truyền thống, mâm cỗ Tết thường được các gia đình người Việt chuẩn bị kỹ càng, với những món ăn được chế biến cầu kỳ, bày biện đẹp mắt. Việc làm này tượng trưng cho tấm lòng thành kính của con cháu dâng lên tổ tiên trong những ngày đầu năm, đồng thời mong ước cuộc sống trọn vẹn, đủ đầy trong năm mới. Chính vì vậy, văn hóa ẩm thực của người Việt trong ba ngày Tết còn có ý nghĩa về một sự đoàn tụ, sung túc và may mắn cho cả năm.
Ẩm thực ngày Tết của người Việt còn được biết đến với sự phong phú, đa dạng giữa các dân tộc, các vùng miền và tất cả đều hướng tới giá trị văn hóa truyền thống chung về cuộc sống, về cội nguồn. Dọc theo dải đất hình chữ S vào những ngày đầu Xuân, từ điểm cực Bắc ở Hà Giang cho đến điểm cực Nam mũi Cà Mau, không khó để chúng ta bắt gặp bức tranh ẩm thực đầy màu sắc. Mỗi dân tộc, mỗi vùng đất lại có cách chế biến, thể hiện các món ăn ngày Tết với hương vị, nét đặc trưng riêng.

Món ngon ngày Tết miền Bắc. Ảnh: tapchiamthuc.
Theo Nghệ nhân ẩm thực Ánh Tuyết, người Việt xưa, đặc biệt là người miền Bắc rất coi trọng việc chuẩn bị cho mâm cỗ ngày Tết. Những món ăn trong mâm cỗ truyền thống ngày Tết là những món đặc sắc, hiếm có hằng ngày. Trong đó, mâm cỗ Tết thường phụ thuộc phần nhiều vào kinh tế của từng gia đình. Với những gia đình có điều kiện kinh tế trung bình thì mâm cỗ thường có 4 bát 4 đĩa, không kể xôi, nước chấm và dưa hành, tượng trưng cho tứ trụ, 4 mùa, 4 phương. 4 bát bao gồm: Canh bóng thả, chân giò hầm măng khô, mọc nấm thả và miến. 4 đĩa bao gồm: Thịt gà, nem rán, bánh chưng, giò lụa (hoặc chả quế, giò thủ).
Các món bày trên đĩa thường mang ra dùng trước, còn các món bày trong bát thì dùng sau. Với những gia đình khá giả có thể làm mâm cỗ to hơn với 6 bát 6 đĩa hoặc 8 bát 8 đĩa, thêm một số món rất đặc sắc như cá chép, cá trắm kho riềng, tôm sú hấp, nộm su hào hoặc đu đủ… Mâm cỗ Tết cổ truyền ngày xưa có thể không đầy đủ, nhưng không thể thiếu bánh chưng, canh măng, giò mỡ, hành muối và thịt. Bánh chưng thường được luộc từ 27 - 28 Tết, riêng món măng được ngâm nước gạo từ vài ngày trước rồi để bên cạnh nồi bánh chưng cho nóng để tiết kiệm củi, còn các loại thực phẩm khác tùy thuộc vào sự sáng tạo của người phụ nữ trong gia đình…
Tùy văn hóa từng vùng miền mà cỗ Tết cũng có sự khác biệt. Để phù hợp với phong tục tập quán thì mỗi nơi có một mâm cỗ khác nhau, tạo nên sự đa dạng về văn hóa ẩm thực. Ví dụ như ở vùng núi, ngoài những món cần có thì mâm cơm Tết thường có thêm các đặc sản như thịt trâu gác bếp, lạp sườn hun khói…
Còn với người Hà Nội cổ thì món bóng lại là món đặc trưng nhất. Món bóng có từ hàng trăm năm nay, bóng bì lấy từ phần vai của lợn, sau khi luộc lên lọc hết mỡ đưa ra phơi và nướng phồng. Từ nguyên liệu chính là bóng bì người Hà Nội xưa đã chế biến thành các món ăn như bóng xào, canh bóng. Nguyên liệu để làm món canh bóng cũng rất cầu kỳ, để thái một đĩa hạnh nhân phải mất đến 2 giờ; cà rốt, củ đậu, su hào, giò, chả, thịt đều phải thái một cự ly giống nhau, vuông góc.
Giữ nếp nhà thời hiện đại
Thực tế, cùng dòng chảy của xã hội hiện đại, những cái Tết thời kỳ 4.0 cũng đã khác rất nhiều so với trước đây. Tuy nhiên, dù cuộc sống có hối hả, bận rộn đến thế nào thì ngày Tết cổ truyền vẫn có vị trí đặc biệt quan trọng trong văn hóa người Việt. Các món ăn được lựa chọn trong ngày đầu xuân bao giờ cũng chứa đựng những gì tinh túy, đặc trưng nhất, phản ánh rõ nét nhất cái tài đảm đang, khéo léo của người làm ra chúng.
Chị Lê Thị Hường (quận Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: “Đối với gia đình tôi thì bữa cơm ngày Tết luôn là dịp để mọi thành viên trong gia đình, anh em bạn bè ngồi lại với nhau. Đi xa về gần có câu chuyện vui, buồn, thành công hay thất bại gì trong suốt một năm qua thì mình tâm sự. Chính vì vậy, cho dù có bận rộn như thế nào đi chăng nữa thì cứ Tết đến, xuân về là mọi người đều cố gắng ngồi quây quần với nhau ít nhất là một bữa bên mâm cơm gia đình”.
Cũng theo chị Hường, nhịp sống của thế kỷ 21 khiến gia đình chị không thể dành thời gian chuẩn bị những mâm cỗ cầu kỳ như trước và có “điều chỉnh” cho phù hợp với thực tế. Chị Hường và gia đình chi tiêu cần kiệm, nhưng điều đó không có nghĩa mâm cơm Tết của chị thiếu chỉn chu. Giống như năm trước, chị đã chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu từ đầu tháng Chạp. Ngoài xôi gấc và gà luộc, chị Hường còn làm cả chả nem, canh nấm mọc, rau xào thịt, giò lụa, và cả một phần dưa hành muối nén. Những món ăn truyền thống không có thời gian làm, chuẩn bị, chị Hường vẫn có thể dễ dàng đặt mua ở một vài địa chỉ quen thuộc.
Tương tự, anh Bùi Anh Ngọc (tỉnh Nghệ An) đi làm ăn xa quê lâu năm, mỗi khi nhớ đến Tết, anh lại nhớ đến những món ăn mang đậm dấu ấn truyền thống. “Dù cuộc sống ngày càng bận rộn và tất bật hơn thì vào những ngày Tết, những người con xa xứ như chúng tôi trở về quê hương, chỉ mong muốn thưởng thức một bữa ăn gia đình hay cùng nhau bày biện mâm cơm ngày Tết. Và chắc chắn, hình ảnh đại gia đình quây quần hạnh phúc bên nhau quanh mâm cỗ ngày Tết với không gian ấm cúng sẽ luôn được khắc ghi trong tim”, anh Ngọc bày tỏ.
Mâm cỗ Tết thành kính dâng lên tổ tiên ẩn chứa sợi dây kết nối giữa quá khứ với hiện tại, giữa những thế hệ khác nhau trong gia đình. Đứng trước ban thờ tổ tiên những ngày Tết Nguyên đán, trong không gian thoảng mùi hương, mỗi chúng ta có dịp nhìn lại mình, thấy ở đó là quê hương, là gia tộc, để rồi biết ơn, để rồi tự hào, để lạc quan và phấn chấn bước tiếp trong những ngày phía trước…
---> Cách chọn mứt Tết an toàn theo 4 tiêu chuẩn dễ nhận biết
Cần Thơ sẵn sàng cho Artisan Bakery Show 2025 - Điểm hẹn mới của ngành bánh hiện đại
Ngày 16/4 tới, sự kiện Artisan Bakery Show 2025 với chủ đề “Sắc màu – Xu hướng bánh hiện đại” sẽ chính thức diễn ra tại Trung tâm Hội nghị CB Diamond Palace, Cần Thơ. Với quy mô 1.300m², sự kiện quy tụ hơn 35 doanh nghiệp tham gia trưng bày và trình diễn, dự kiến đón tiếp hơn 1.000 khách tham dự đến từ nhiều tỉnh thành miền Tây Nam Bộ.
Đi tìm tô phở chuẩn Bắc giữa Sài Gòn
Cách đây vài hôm, tôi có chuyến công tác từ miền Tây lên TP.HCM. Khi nghe bảo “tôi thèm tô phở chuẩn vị Bắc”, chị Hương Giang, một đồng nghiệp cũ đã “nhanh như cắt” đưa tôi đến một quán phở có tên là Phát Tài (quán tọa lạc tại số 34 - 36 đường Trần Hưng Đạo, Q.1, TP.HCM).
Hành trình đi vào danh sách 100 món ăn ngon thế giới của bánh mỳ Việt
Từ một món ăn được du nhập từ phương Tây, bánh mỳ đã từng bước hòa nhập vào văn hóa ẩm thực của người Sài Gòn để trở thành một trong những món ăn phổ biến và thông dụng nhất trên mảnh đất này. Càng đặc biệt hơn khi nó được chuyên trang ẩm thực Taste Atlas nổi tiếng thế giới đánh giá cao nhất với 4,6/5 sao trong 100 món bánh mì kẹp ngon nhất thế giới (Top 100 sandwiches in the world).
Vì sao du khách miền Tây thích đi núi Bà Đen?
Được mệnh danh là "nóc nhà Nam Bộ", núi Bà Đen được xem là điểm hội tụ linh khí đất trời, thế nên hàng năm, từ tháng Giêng cho đến tháng 3, rất nhiều du khách từ các tỉnh miền Tây Nam bộ đổ về đây tham quan, dâng lễ.
Du khách miền Tây ‘rục rịch’ lên kế hoạch đi Tây Bắc ngắm hoa ban
Tháng 3 là thời điểm hoa ban - biểu tượng cho vùng Tây Bắc nói chung và tỉnh Điện Biên nói riêng bắc đầu nở rộ.
Mỹ Quỳnh Safari – Thế giới hoang dã giữa đồng bằng
Từ một chi tiết rất nhỏ liên quan đến tuổi thơ của cô con gái, ông Ngô Trí Dũng, Chủ tịch Hội đồng Công ty Cổ phần vườn thú Mỹ Quỳnh (Mỹ Quỳnh Safari) đã biến vùng đầm lầy đầy phèn chua ở xã Tân Mỹ, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An, thành một 'thế giới hoang dã' giữa đồng bằng.
Thắt chặt quản lý hoạt động du lịch tại Chợ nổi Cái Răng nhằm đảm bảo an toàn và trật tự
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Cần Thơ vừa gửi văn bản đề nghị UBND quận Cái Răng chỉ đạo cơ quan chuyên môn thuộc quận, tiến hành kiểm tra, xác minh, nhắc nhở, chấn chỉnh các hoạt động du lịch đối với các ghe, tàu, bè đang hoạt động tại khu vực chợ nổi Cái Răng trong việc tuân thủ các quy định pháp luật hoạt động kinh doanh.