Văn hóa

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Tây

Chủ nhật, 23/01/2022, 09:24 AM

(NSMT) - Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trong ngày tết cổ truyền của người dân ĐBSCL. Mỗi loại quả khi bày trên ban thờ đều có ý nghĩa riêng, thể hiện những ước nguyện của gia chủ trong năm mới đến.

Theo ông bà xưa, mâm ngũ quả đã có từ rất lâu đời cũng không thể nào kể rõ nhưng cho đến nay đã trở thành nét văn hóa độc đáo ăn sâu vào tiềm thức, máu thịt của người dân Việt Nam ta. Ngũ quả tượng trưng cho ngũ hành (kim, mộc, thủy, hỏa, thổ) trong văn hóa Đông Phương mang ý nghĩa vạn vật dung hòa cùng trời đất hay còn nói "Ngũ phúc".

Mâm ngũ quả luôn có mặt trong mọi gia đình Việt Nam trong ngày Tết nguyên đán, được bày biện tỉ mỉ dâng lên bàn thờ gia tiên cúng ông bà dù nhà giàu hay khó vẫn sẽ cố gắng có được mâm quả trọn vẹn.

Mâm ngũ quả phong phú ngày Tết miệt vườn (Ảnh: st)

Mâm ngũ quả phong phú ngày Tết miệt vườn (Ảnh: st)

Thế nhưng văn hóa vùng miền tạo nên nét riêng trong cách lựa chọn loại trái cây và bày trí mâm ngũ quả. Một điều đặc biệt chính là mâm ngũ quả của người miền Tây, ai nghe cũng thấy thú vị và dễ dàng hình dung ra mâm quả đầy đặn nhiều ý nghĩa.

Mâm ngũ quả miền Tây không có nhiều màu sắc như nơi khác nhưng ít nhất vẫn là 5 loại trái cây chính gồm mãng cầu xiêm, dừa xiêm, đu đủ, xoài, sung từ trong vườn nhà do chính tay bà con chăm bón. Ấn tượng từ câu nói rút gọn của người địa phương, bằng giọng nói địa phương nhưng mang đủ ý nghĩa hy vọng về một năm mới sung túc, vẹn toàn hạnh phúc “cầu- dừa- đủ- xài- sung”.

Mâm ngũ quả truyền thống của người miền Tây (Ảnh: st)

Mâm ngũ quả truyền thống của người miền Tây (Ảnh: st)

Bà con luôn mong muốn sang năm mới mọi thứ đều thuận lợi, cầu được ước thấy, dừa nói theo tiếng địa phương cũng như “vừa” thể hiện ý niệm tất cả đều vừa vặn không thiếu thốn. Đủ (đu đủ) để mong đầy đủ trọn vẹn, xoài còn hay nói “xài” muốn đủ ăn đủ xài cả năm và sung là mong cầu gia đình sung túc, vui vẻ, đầm ấm.

Ngày nay kinh tế xã hội phát triển, mâm ngũ quả cũng không còn giới hạn đơn điệu như thời ông bà trong 5 loại quả đó nữa, có thể thêm vào trái Phật thủ, trái dư hay trái khóm (thơm),… Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế gia đình mà mỗi nhà có thể bày trí mâm ngũ quả đa dạng khác nhau.

Mâm ngũ quả đầy màu sắc nhưng vẫn giữ được nét đặc trưng cơ bản (Ảnh: st)

Mâm ngũ quả đầy màu sắc nhưng vẫn giữ được nét đặc trưng cơ bản (Ảnh: st)

Trái Phật thủ là loại trái thuộc họ bưởi, cam nhưng không tròn hay tách múi như vậy, hình dáng vô cùng đặc biệt với những nhánh xòe ra như bàn tay Phật tượng trưng cho sự che chở an lành của Đức Phật. Trái dư chín vàng với những phần dư nhô ra xung quanh gần cuống trái hy vọng về sự dư dả trong cuộc sống năm mới, dù là loại trái không thể ăn nhưng vẫn được bày mâm quả bởi niềm hy vọng được bà con gửi gắm thông qua cái tên gọi đặc biệt này.

Hơn nữa, khi bày các loại trái được đem bày mâm ngũ quả sẽ không rửa qua nước mà chỉ nhẹ nhàng lau bằng khăn ẩm hoặc khăn khô cho sạch da để có thể giữ lâu không hư hao.

Trên bàn thờ ngày Tết của người miền Tây, ở 2 bên mâm ngũ quả còn là cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng gợi lên sự may mắn cả năm. Có nhiều người sẽ thay cặp dưa hấu bằng cặp bưởi da xanh cũng hình tròn tượng trưng cho trời, mong muốn năm mới trọn vẹn. Ngoài ra có gia đình còn đổi thành cặp trái dừa xiêm no nước đặt mong cầu năm mới vừa vặn đủ đầy, cuộc sống không thiếu thốn.

Độc đáo nằm ở sự sáng tạo của bà con, dưa hấu, bưởi hay dừa trưng bàn thờ đều có thể được viết thư pháp hay rắc kim tuyến vàng óng theo chữ như “Phúc”, “Lộc”, “Thọ” hay "vạn sự- như ý",… tạo nên sự điểm nổi bật cho mâm quả.

Mâm ngũ quả bắt mắt (Ảnh: st)

Mâm ngũ quả bắt mắt (Ảnh: st)

Mâm ngũ quả có lẽ sẽ là nét văn hóa dân tộc độc đáo được gìn giữ và lưu truyền cho đến mãi sau này, các thế hệ con cháu không ai có thể lãng quên vì thấy mâm ngũ quả là thấy Tết đến, tràn ngập sắc xuân.

Mộc An  
Học sinh Cần Thơ góp phần giới thiệu, quảng bá hình ảnh, bản sắc văn hóa Việt Nam

Học sinh Cần Thơ góp phần giới thiệu, quảng bá hình ảnh, bản sắc văn hóa Việt Nam

(NSMT) - Ngày 20/5, Cô Trần Thị Lụa - Hiệu trưởng Trường THPT Châu Văn Liêm, quận Ninh Kiều, TP. Cần Thơ cho biết, Trường THPT Châu Văn Liêm vừa tổ chức chương trình giao lưu quốc tế với đoàn học sinh thuộc Sở giáo dục tỉnh Jeollanam, Hàn Quốc.

Ra mắt Hội họ Lê và Hội Doanh nghiệp - Doanh Nhân họ Lê thành phố Cần Thơ

Ra mắt Hội họ Lê và Hội Doanh nghiệp - Doanh Nhân họ Lê thành phố Cần Thơ

(NSMT) - Ngày 19/5, tại Cần Thơ đã diễn ra Lễ ra mắt Hội doanh nghiệp, doanh nhân họ Lê TP. Cần Thơ. Đến tham dự có ông Lê Nam Giới - Nguyên ủy viên BCH Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Thành ủy TP. Cần Thơ; Ông Dương Tấn Hiển - Uỷ viên Ban thường vụ Thành uỷ, Phó Chủ tịch thường trực UBND TPCT; Ông Lê Quang Thắng - Chủ tịch Tổng Hội họ Lê Việt Nam.

Press Cup 2025: Lần đầu giao lưu quốc tế với Liên đoàn Báo chí Thái Lan

Press Cup 2025: Lần đầu giao lưu quốc tế với Liên đoàn Báo chí Thái Lan

Trải qua 8 mùa giải thành công, Press Cup 2025 đánh dấu bước ngoặt mới khi lần đầu tiên mở rộng giao lưu quốc tế với Liên đoàn Báo chí Thái Lan, khẳng định uy tín và tầm vóc ngày càng lớn của sân chơi dành cho những người làm báo.

Cần Thơ triển lãm sách chuyên đề “Hồ Chí Minh - Vĩ đại một con người”

Cần Thơ triển lãm sách chuyên đề “Hồ Chí Minh - Vĩ đại một con người”

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Cần Thơ phối hợp Thư viện thành phố Cần Thơ tổ chức triển lãm sách chuyên đề “Hồ Chí Minh - Vĩ đại một con người”, nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025).

An Giang: Hàng ngàn người đội mưa tham gia Lễ phục hiện rước tượng Bà Chúa Xứ núi Sam

An Giang: Hàng ngàn người đội mưa tham gia Lễ phục hiện rước tượng Bà Chúa Xứ núi Sam

(NSMT) - Chiều 19/5 (nhằm 22/4 âm lịch), tại TP. Châu Đốc, tỉnh An Giang, Ban tổ chức Lễ hội cấp quốc gia Vía Bà Chúa xứ Núi Sam tổ chức lễ phục hiện rước tượng Bà Chúa Xứ núi Sam từ bệ đá bà ngự trên đỉnh núi Sam về miếu dưới chân Núi Sam. Đây là một trong những nghi thức quan trọng trong chuỗi các nghi thức của lễ hội.

Tuổi trẻ Cần Thơ phấn đấu học tập và làm theo gương Bác Hồ

Tuổi trẻ Cần Thơ phấn đấu học tập và làm theo gương Bác Hồ

(NSMT) – Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), trong nhiều ngày qua Bảo tàng Hồ Chí Minh chi nhánh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) luôn có các đoàn, trong đó có các đoàn là học sinh, sinh viên trên địa bàn TP. Cần Thơ, đến tham quan, dâng hương và tìm hiểu về thân thế, cuộc đời, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Người miền Tây vẽ chân dung Bác Hồ mang đậm bản sắc quê hương

Người miền Tây vẽ chân dung Bác Hồ mang đậm bản sắc quê hương

(NSMT) - Với các chất liệu khác nhau vừa quen thuộc vừa là đặc trưng tiêu biểu của vùng đất Nam bộ như lá thốt nốt, lá chuối, mo cau, vỏ tràm, lá sen… được bàn tay của các nghệ nhân tài ba bằng sự đam mê và sáng tạo của mình đã thổi vào đó thành những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, thể hiện tấm lòng của những người con mảnh đất Nam Bộ đối với Bác Hồ kính yêu.