Cha mẹ có đang chăm con quá mức?

Với quan điểm trẻ cần được nuôi dạy tốt nhất thời thơ ấu, nhiều cha mẹ có thể dễ dàng rơi vào cái bẫy của việc chăm con quá mức.

Thật dễ dàng rơi vào cái bẫy của việc “nuôi dạy con cái quá mức” với sự nhấn mạnh hơn bao giờ hết về tầm quan trọng của những trải nghiệm thời thơ ấu.

Nhà tâm lý học lâm sàng Judith Locke, Mỹ giải thích lý do tại sao điều này nên tránh và cách bạn có thể phát hiện ra các dấu hiệu cho thấy bạn đang làm điều đó.

Theo Judith Locke, nuôi dạy con quá mức có thể được định nghĩa theo 2 cách:

Biểu hiện đầu tiên là cha mẹ, có thể với mục đích tốt, hỗ trợ con mình quá mức trong các nhiệm vụ, chẳng hạn như bài tập về nhà. Tuy nhiên, điều này có thể khiến đứa trẻ gặp khó khăn trong việc phát triển các kỹ năng thiết yếu.

Thứ hai, điều này còn thể hiện ở mức độ yêu thương, chăm sóc, tình cảm và lời khen ngợi mà cha mẹ dành cho con cái vượt mức độ cần thiết.

Locke giải thích rằng khi được khen ngợi thái quá, trẻ sẽ không quen với bất kỳ lời chỉ trích mang tính xây dựng nào, thậm chí luôn cần tới lời khen ngợi, trấn an đó thường xuyên.

Locke sử dụng phép so sánh việc chăm nuôi cây cảnh bonsai để mô tả cách nuôi dạy một đứa trẻ trong một môi trường được bảo vệ quá mức, khiến chúng không thể đối phó tốt trong thế giới thực.

Làm thế nào để nhận biết bạn đang chăm con quá mức?

Khả năng phản hồi cực cao

Ngoài việc khen ngợi quá nhiều, Locke cho biết còn có những dấu hiệu khác cho thấy cha mẹ đang đáp ứng quá mức mọi nhu cầu của trẻ, với nỗ lực “làm cho con luôn vui vẻ”.

Ví dụ, trong những ngày nghỉ, thay vì để trẻ có "không gian buồn chán", cha mẹ tìm mọi cách lấp đầy thời gian rảnh đó của con bằng các hoạt động. Điều này vô tình cản trở sự chủ động, linh hoạt của trẻ để xoay sở một tình huống.

 Một ví dụ khác về “khả năng phản ứng cực nhanh” là tin mọi điều một đứa trẻ nói. Tin rằng tất cả những gì một đứa trẻ nói cũng có thể trở thành một vấn đề, Locke chỉ ra. Ví dụ, khi con bạn về nhà và nói rằng bạn học đã bắt nạt mình, cô giáo đối xử bất công với mình, cha mẹ có xu hướng tin con hơn những người khác. Nhưng Locke cũng khuyến cáo các bậc cha mẹ không nên quá nóng vội mỗi khi con nói dối.

Chuyên gia nhận định: "Ở một mức độ nhất định, nói dối ở trẻ em thực sự là sự phát triển của kỹ năng linh hoạt, nhằm thay đổi sự thật, làm cho nó phù hợp với hoàn cảnh mà trẻ rơi vào". Do đó, trong tình huống này, cha mẹ nên bình tĩnh để có cái nhìn khách quan với mọi vấn đề.

Lòng tự trọng

Locke cho rằng quá chú trọng vào việc đảm bảo một đứa trẻ phát triển lòng tự trọng ở mức độ cao cũng là một khía cạnh của việc nuôi dạy con cái quá mức. Điều này thể hiện ở việc cha mẹ đặt nhiều kỳ vọng vào đứa trẻ, gượng ép đứa trẻ không được quyền nhút nhát, không được quyền thua kém các bạn...

Nhà tâm lý học người Mỹ Martin Seligman lập luận trong cuốn “The Optimistic Child”: “Cha mẹ không thể khiến một đứa trẻ cảm thấy tốt khi làm tốt”. Locke cho hay những can thiệp của cha mẹ để khiến trẻ không nhút nhát với kỳ vọng rằng chúng sẽ trở nên tự tin thể hiện cả khả năng phản ứng và đòi hỏi cao độ cha mẹ.

Thử thách phù hợp với lứa tuổi

Một cách để kiểm tra xem bạn có đang làm quá nhiều điều cho con mình với tư cách là cha mẹ hay không là xem xét liệu chúng có thể phù hợp với các kỹ năng của những đứa trẻ khác ở cùng độ tuổi hay không.

Locke nói: “Nếu tất cả những đứa trẻ khác có thể đi cắm trại ở trường nhưng con bạn không thể, thì đó là một dấu hiệu đỏ cho thấy bạn đang quá bao bọc con”.

Trẻ em cần được phát triển 5 kỹ năng cần thiết: khả năng phục hồi, tự điều chỉnh, linh hoạt, tôn trọng và trách nhiệm.

Chuyên gia nhắc nhở các bậc cha mẹ nên nghĩ một cách nghiêm túc về cách họ giúp con, cũng là giúp mình. Cô nhấn mạnh rằng "vai trò làm cha mẹ của bạn ngày càng ít đi khi con bạn lớn lên".