Ao Bà Om - “Đà Lạt” của Trà Vinh

Chỉ cách TP.Trà Vinh khoảng 5km về phía Tây Nam, ao Bà Om (còn gọi là ao Vuông bởi gần như là hình vuông) dường như tách biệt hẳn với không khí của thành thị.

Ao Bà Om, hay Ao Vuông nằm cạnh Quốc lộ 53, thuộc phường 8 thành phố Trà Vinh (trước đây là ấp Tà Cụ, xã Nguyệt Hóa, huyện Châu Thành). Nằm ở vị trí trung tâm của danh thắng là ao nước ngọt có hình vuông, mỗi cạnh dài khoảng 300m, vì thế, ao Bà Om còn có tên gọi khác là ao Vuông. Đây thực ra là một hồ thủy lợi cổ được cư dân địa phương đào đắp thủ công từ nhiều thế kỷ trước nhằm tích trữ nước mưa, bảo đảm nguồn nước ngọt cho sinh hoạt và canh tác nông nghiệp. 

Bao bọc xung quanh trên bờ ao là rừng cây cổ thụ, đa số là cây sao, cây dầu hàng trăm năm tuổi, có rễ xù xì trồi lên mặt đất cả mét thành những hình thù lạ mắt bốn mùa rợp bóng thâm u tạo không gian thanh bình, yên tĩnh.

Mỗi gốc cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi là một tuyệt tác của bàn tay tạo hóa với hình thù gân guốc, kỳ lạ và mê hoặc tựa như ai tạc nên mà chỉ duy nhất ở nơi này mới có. Người bản xứ lý giải rằng, những bộ rễ đồ sộ, quấn lấy nhau và nằm trên cao cách mặt đất như ngày nay là do khu đất xung quanh ao bị sụt lún xuống thấp, rễ cây lộ thiên và phát triển theo thời gian.

Tĩnh lặng và trầm mặc với nhiều cây sao, cây dầu cổ thụ đổ bóng xuống mặt nước ao gợn sóng lăn tăn. Phía bên kia ao không xa là dáng vẻ rêu phong, cổ kính và linh thiêng của chùa Âng - ngôi chùa Khmer cổ hàng ngàn năm tuổi, vẫn sừng sững như thách thức với thời gian.

Ấn tượng đầu tiên khi tới thăm ao Bà Om là cảm giác mát mẻ trước cảnh trời nước xanh biếc một màu. Đến đây, bạn không đơn thuần chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp thơ mộng của thiên nhiên mà còn được cảm nhận rõ nét hơn những giá trị văn hoá độc đáo của vùng đất Trà Vinh qua câu chuyện mang đậm màu sắc Khmer Nam Bộ…

Có nhiều truyền thuyết lý giải về cái tên ao Bà Om, trong đó phổ biến nhất là truyền thuyết của người Khmer về một người phụ nữ tên Om đã dùng mưu kế để chiến thắng cánh đàn ông trong cuộc thi đào ao, giành lại quyền lợi của người phụ nữ theo chế độ mẫu hệ, đồng thời mang lại nguồn nước cho cuộc sống sinh hoạt, sản xuất của người dân. Để ghi nhớ công ơn của bà, người dân đã đặt tên cho ao này là ao Bà Om.

Vào những ngày lễ, tết hàng năm của người Khmer, ao Bà Om trở thành nơi sinh hoạt cộng đồng náo nhiệt của cả vùng, nhất là vào Lễ hội Ok Om Bok được tổ chức vào rằm tháng 10 Âm lịch, thu hút hàng ngàn người dân khắp nơi về đây tham dự. Họ cùng nhau nhảy múa, xem hát Dù kê, …thắt chặt thêm tình đoàn kết, hòa hợp các dân tộc anh em ở vùng sông nước Cửu Long. 

Ao Bà Om được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 1996. Cùng với bảo tàng văn hóa và chùa Âng, bộ 3 quần thể danh thắng này là một trong những điểm không thể bỏ lỡ khi tới thăm Trà Vinh và khám phá văn hóa Khmer Nam Bộ.