Bạc Liêu: Lễ hội "Thí giàn", văn hóa đặc sắc của người Hoa

(NSMT) – Lễ hội “Thí giàn” hằng năm đều quy tụ rất đông người dân đến tham dự. Đây là một trong những lễ hội dân gian truyền thống được xếp vào hàng lễ lớn của cộng đồng người Hoa đang sinh sống tại Bạc Liêu nói riêng và một số tỉnh thành ĐBSCL nói chung.

Tục “Thí giàn” hay còn gọi là tục “giựt vàng” được diễn ra trong suốt các ngày của tháng 7 Âm lịch. Mỗi mùa Vu Lan, người dân miền Tây thường tổ chức các buổi lễ thờ cúng quan trọng tại chùa, đền hoặc tại gia. Còn ở Bạc Liêu, phần lớn người dân tộc Hoa sẽ mang lễ vật đến tận cửa chùa Ông Bổn, miểu, đình, để làm từ thiện, tạo điều kiện cho tục thí giàn hằng năm.

Tục “thí giàn” là một trong những nghi lễ quan trọng, được thực hiện bởi một “lão làng” có uy tín trong vùng. Theo quan niệm dân gian, mục đích của những ngày này nhằm để cầu nguyện cho gia đình êm ấm, mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa. Trước giờ thí giàn sẽ có nghi thức mời ông về xác trần để cầu bình an cũng như một vài nghi thức tâm linh của người Hoa được diễn ra. Tại các tỉnh Sóc Trăng, Cà Mau, Bạc Liêu, tục thí giàn thường sẽ tập trung vào giữa tháng 7 Âm lịch và thu hút rất đông người dân đến tham dự, quy tụ như một ngày hội lớn.

Tại miếu Quan Thánh Đế Quân ở Bạc Liêu, người dân xứ Ngan Dừa sẽ chuẩn bị cho lễ từ ngày 13 Âm lịch các vật phẩm cúng cũng như các phần quà cho những ai bắt được “thẻ vàng”. Đây là một loại thẻ được làm bằng gỗ và phết sơn đỏ, trên mỗi thanh sẽ có khắc chữ và kí hiệu để ấn định đối chiếu đổi quà. Tùy vào tình hình dâng lễ hằng năm, các vật phẩm cũng vô cùng đa dạng và phong phú. Thông thường phần thưởng của các tấm thẻ sẽ là lương thực, thực phẩm thiết yếu hoặc may mắn hơn sẽ đổi được vàng.

Tại đây, người dân xứ Ngan Dừa sẽ phân chia thành những loại thẻ với kí hiệu khác nhau, bao gồm thẻ thường và thẻ đụn. Thẻ thường có 4 thẻ: muối sẽ đánh chữ M, gạo ghi chữ G, thịt ghi chữ T và cốm là chữ C. Thẻ bình thường sẽ đổi được những bịch gạo, muối, còn thẻ cốm sẽ được lãnh cốm – dạng cốm nổ có 3 màu được ngào với đường, ép vào khuôn và cắt ra từng thỏi nhỏ. Ngoài ra còn có loại bội đan bằng tre dạng hình chóp, thường để treo đồ ăn như bánh mì và một vài miếng heo quay hoặc vài lon cá mồi... đây sẽ là của miếu và nhà nào có nhu cầu muốn làm thẻ đụn thì lại xin, sau đó làm 1 cây cờ đỏ, ghi tên người cúng và tên cửa tiệm của họ lên trên đó.

Giờ lành điểm cũng là lúc hồi trống báo hiệu bắt đầu, trên nóc đình sẽ có 2 – 3 người mang theo các loại thẻ đã được đánh dấu từ trước để ném xuống dòng người bên dưới. Những người tham gia “giựt vàng” sẽ tìm vị trí thuận lợi để có thể giựt được nhiều thẻ nhất. Người già sẽ được ưu tiên phát thẻ để lãnh quà. Tuy việc trầy xước là không thể tránh khỏi nhưng do có giới hạn số lần giựt nên ai nấy cũng đều hào hứng tham gia.

Theo anh Thế Kỷ - người dân tham dự lễ hội cho biết: “Cảm nhận đầu tiên là rất vui vì lễ hội mang đậm tín ngưỡng văn hoá tâm linh của người Hoa, tuy nhiên do quá trình cộng cư, hoà huyết mà dần dần lễ hội đã trở thành của cả một cộng đồng nên ngoài người Hoa thì còn người Kinh, Khmer đến tham dự. Ngày nay do mọi người đã hiểu hơn về lễ hội cho nên vấn đề tệ nạn đã hạn chế hơn và hầu như không có”.

Nhìn chung, tục “thí giàn” từ lâu đã đi vào nếp sống văn hoá tâm linh của người Hoa nói riêng và cộng đồng dân tộc sinh sống tại Việt Nam nói chung. Từ những tục lễ thông thường của dân gian, ngày nay đã trở thành một lễ hội có quy củ, có tổ chức rõ ràng, được đông đảo người dân ủng hộ và luôn ân cần bảo tồn nét đẹp văn hoá truyền thống của dân tộc.

Một số hình ảnh trong lễ hội: