Báo chí thế giới trong “cuộc đua” chuyển đổi số

(NSMT) - Dưới tác động mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, nhiều ngành nghề, lĩnh vực đang buộc phải thay đổi để thích nghi với tốc độ phát triển và hiện đại hóa. Trong bối cảnh đó, báo chí thế giới cũng đang tăng tốc trên “đường đua” chuyển đổi số với nhiều mô hình sáng tạo, đáp ứng chính xác hơn nhu cầu của độc giả không chỉ về nội dung thông tin mà còn về phương diện nghe, nhìn, trải nghiệm.

The New York Times (Mỹ) - Tích cực thử nghiệm những sản phẩm mới

Để nêu ví dụ thành công nhất về chuyển đổi số báo chí thì đầu tiên phải nhắc tới tờ New York Times (Mỹ), với dấu mốc là quyết định thu phí báo điện tử (digital paywall) vào năm 2011. Sau đó, tờ báo này liên tục tung ra các gói đăng ký khác nhau từ 9,99 USD đến 20 USD/tháng, chưa kể các gói riêng cho các mục trò chơi Đố chữ và Nấu ăn.

Ngoài ra, New York Times phát triển rất nhiều phần mềm ứng dụng, trong đó, ứng dụng đáng chú ý là NYT Now. Đây là phiên bản trên thiết bị di động của tờ NYT nhưng không đưa lên đầy đủ các bài viết (30/200 bài viết so với bản chính thức). Mặc dù ứng dụng này không thành công về mặt kinh doanh nhưng nó đánh dấu việc New York Times là tờ báo tiên phong trong việc số hóa nội dung trên thiết bị di động.

Bên cạnh NYT Now là ứng dụng Cooking, cung cấp gần 20.000 công thức nấu ăn dành cho các độc giả yêu thích ẩm thực và nấu nướng. Ứng dụng này đã giúp họ thu hút những người sử dụng tiềm năng bên cạnh các độc giả của mảng tin tức.

Song song với các ứng dụng trên điện thoại di động, New York Times hiện cung cấp khoảng 100 bản tin email (newsletter) về nhiều chủ đề khác nhau như sức khỏe và thể chất, nuôi dạy con cái, khủng hoảng khí hậu, chính trị và thể thao,... Trong đó, bản tin email lớn nhất và phổ biến nhất của công ty là The Morning, bản tin tóm tắt hàng ngày có số lượng người đăng ký là 16 triệu.

Các bản tin email được gửi định kỳ tới email của những người đã đăng ký trước và có xu hướng phổ biến nhất với các nhóm tuổi lớn hơn, trong khi thông tin trên các nền tảng thiết bị di động phổ biến hơn với giới trẻ và tiếp tục phát triển ở nhiều quốc gia.

Bên cạnh đó, trong vài năm gần đây, podcast đã trở nên quan trọng hơn kênh để thúc đẩy lòng trung thành với các thương hiệu tin tức cụ thể. Tờ New York Times đã ra mắt một podcast tin tức là The Daily. Với các chiến dịch tiếp thị The Daily hoành tráng trên YouTube, Hulu và Spotify, podcast này đã đạt được 40 triệu lượt tải về trong 3 tháng đầu tiên và có 5 triệu người nghe hằng tháng, được phát trên 30 đài phát thanh trên toàn nước Mỹ.

Để tăng cường số lượng độc giả, New York Times đã tận dụng sức mạnh của Facebook, Facebook Live và Snapchat để lan truyền nội dung thông qua các định dạng hiện đại như VR (thực tế ảo), AI, và video 360, mang đến trải nghiệm công nghệ mới mẻ cho người xem. Tờ báo này cũng nghiên cứu các công nghệ chụp và chuyển hình ảnh, video từ hiện trường, công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên, và các công nghệ giúp độc giả phân biệt thông tin tin cậy với thông tin giả mạo.

The Guardian (Anh) - Đầu tư mạnh cho công nghệ

Nhật báo The Guardian (Anh) cũng được đánh giá là đang gặt hái thành công, nhận được sự ủng hộ từ người đọc của hơn 180 quốc gia. Trung bình mỗi năm, The Guardian có hơn 16 tỷ lượt xem web. Số lượng tài khoản đăng ký mua đọc báo trực tuyến dài hạn gia tăng mạnh, khoảng 800 nghìn độc giả trả phí thường xuyên và hơn 300 nghìn độc giả vãng lai.

Để đạt được thành tựu này, The Guardian đã phải thực hiện quyết liệt nhiều chiến dịch cải tổ để đưa ra nhiều ấn phẩm và mô hình kinh doanh trên nền tảng số. Trong 5 năm đầu tiên, The Guardian đã chi khoảng 18 triệu bảng Anh để đầu tư vào công nghệ số.

Điều khác biệt của The Guardian so với nhiều tờ báo khác trong việc thu phí là cách tiếp cận thân thiện với độc giả. Tờ báo này không bắt buộc độc giả phải trả tiền trước khi đọc tin mà dựng lên “bức tường” nhắc nhở rằng bạn đã đọc bao nhiêu bài báo của The Guardian trong năm nay và tập đoàn sẽ tự hào như thế nào nếu bạn “mở ví” của mình để đóng góp cho đội ngũ làm báo.

Trong chiến lược chuyển đổi số báo chí, The Guardian nhanh chóng nắm bắt và đáp ứng thị hiếu của bạn đọc thông qua nhiều sản phẩm mới cung cấp lối kể chuyện đa phương tiện, các tệp tin âm thanh, video tích hợp, đưa các tính năng tương tác vào nội dung tác phẩm. Bên cạnh đó, việc phát triển phiên bản trên các giao diện máy tính bảng, điện thoại thông minh, nền tảng ứng dụng IOS, Android, các kênh mạng xã hội... đã tạo điều kiện tối đa cho độc giả tiếp cận thông tin của báo.

Tân Hoa Xã (Trung Quốc) - Ra mắt phát thanh viên AI đầu tiên trên thế giới

Các tòa soạn lớn ở châu Á cũng không hề kém cạnh trong “cuộc đua” chuyển đổi số báo chí. Cuối năm 2017, hãng thông tấn Tân Hoa Xã của Trung Quốc ra mắt nền tảng trí tuệ nhân tạo Media Brain. Media Brain chỉ mất 15 giây để tạo ra bản tin.

Tháng 11/2028, Tân Hoa Xã cùng với công cụ tìm kiếm Sogou.com đã phát triển nam phát thanh viên tin tức trí tuệ nhân tạo đầu tiên trên thế giới. Đây là sản phẩm kết hợp giữa trí thông minh nhân tạo, khuôn mặt điều khiển bằng kỹ thuật số và giọng nói tổng hợp.

Theo đó, AI sẽ sử dụng công nghệ học máy để tổng hợp các lời nói trong thực tế, chuyển động môi và nét mặt nhằm cung cấp tin tức với "hiệu ứng tương tự" người thực. AI có thể tự đọc tin tức bằng Tiếng Anh và Tiếng Trung Quốc. Nền tảng hoạt động của nó sẽ bao gồm di động và Internet, các ứng dụng, mạng xã hội và cả dịch vụ truyền hình trực tuyến.

Sau đó khoảng 3 tháng, hãng thông tấn này tiếp tục cho ra mắt một nữ phát thanh viên ảo hoạt động dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) đầu tiên trên thế giới. Ngoài các phát thanh viên “ảo” trên, Tân Hoa Xã cũng từng ra mắt một phóng viêt robot có tên là Jia Jia có khả năng phỏng vấn nhiều nhân vật trực tiếp.

 AI sẽ làm việc 24 giờ/ngày trên trang chủ và các nền tảng truyền thông xã hội khác nhau, nhằm giảm chi phí sản xuất tin tức và nâng cao hiệu quả. Người biên tập chỉ cần làm thao tác nhập văn bản vào hệ thống. Các đài truyền hình cho biết công nghệ này là một "bước đột phá trong lĩnh vực AI toàn cầu" và nó có "triển vọng vô tận".

The Telegraph (Anh) - Tận dụng sức nóng từ mạng xã hội

Với sự ảnh hưởng của mạng xã hội đối với đời sống, các tòa soạn cũng không đứng ngoài “cuộc đua” phát triển trên các nền tảng này.

Tại Anh, The Daily Telegraph hay còn được gọi đơn giản là The Telegraph cũng là tòa soạn tận dụng hiệu quả sức nóng của mạng xã hội. The Telegraph hiện có 16 triệu người theo dõi trên tất cả các nền tảng mạng xã hội, với Facebook và Twitter là hai nền tảng chủ lực, trong khi Instagram và LinkedIn là những nền tảng ngày càng quan trọng trong việc thúc đẩy gia tăng số người đăng ký.

Một trong những bí quyết để thu hút độc giả của The Telegraph là quản lý các bài đăng và tối ưu hóa thời gian để thu hút người dùng; lên lịch trước cho các bài đăng trong ngày và tập trung sự chú ý vào các sáng kiến khác liên quan đến tương tác.

Để làm được điều này, The Telegraph sử dụng Echobox - một giải pháp truyền thông xã hội sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) giúp các nhà xuất bản đạt được phạm vi tiếp cận xã hội lớn hơn và tự động hóa hoạt động truyền thông xã hội của họ.

Yonhap (Hàn Quốc) - Phóng viên Robot tại Đại hội thể thao

Tại Hàn Quốc, năm 2017, hãng thông tấn Yonhap đã giới thiệu hệ thống viết tin tự động để đưa tin về các trận đấu trong khuôn khổ giải bóng đá ngoại hạng Anh (EPL), mùa giải 2017 -1018. Sự kiện này đánh dấu một mốc quan trọng trong nỗ lực của Yonhap nhằm cải thiện khả năng đưa tin cũng như mở rộng hình thức sản xuất tin dựa trên công nghệ.

Phần mềm có tên Soccerbot, ứng dụng thuật toán mô phỏng cách các phóng viên viết tin. Kể từ khi đưa vào thử nghiệm đến khi kết thúc, Soccerbot đã sản xuất tổng cộng 380 bài báo thử nghiệm, bài nào cũng được hoàn thành chỉ sau khi trận đấu kết thúc 1 hoặc 2 giây.

Hệ thống này sau đó được áp dụng rất hiệu quả tại Olympic mùa đông PyeongChang vào tháng 2/2018. Phóng viên robot của Yonhap được thiết kế viết tin dựa theo phần mềm được lập trình với những thuật toán tinh vi, có thể tổng hợp thông tin một cách tự động từ các số liệu do Ban tổ chức Thế vận hội Mùa đông 2018 cung cấp. Hỗ trợ cho quá trình tác nghiệp của phóng viên robot còn có kho dữ liệu với hệ thống từ ngữ và những mẫu câu thông dụng vốn được phóng viên theo dõi mảng thể thao của Yonhap sử dụng mỗi khi viết bài.

Độc giả truy cập vào trang web của Yonhap đều có thể dễ dàng đọc những bài viết bằng tiếng Hàn Quốc được phóng viên robot thực hiện. Dù mới chỉ dừng lại ở mức độ đưa tin nhằm bảo đảm thông tin được cập nhật liên tục, song sự tham gia của phóng viên robot trong Thế vận hội Mùa đông 2018 thu hút sự chú ý của đông đảo bạn đọc.

Washington Post (Mỹ), Sky News (Anh) - “Bắt tay” cùng TikTok

TikTok đương nhiên cũng không nằm ngoài “tầm ngắm” của các tòa soạn trên thế giới khi mạng xã hội này đang có số lượng người dùng tăng mạnh trong những năm gần đây.

Khi khai thác kênh TikTok, tờ Washington Post (Mỹ) không hướng đến khán giả đại chúng, mà tập trung vào độ tuổi thanh thiếu niên và thanh niên – là lượng khán giả chính của nền tảng mạng xã hội này.

Tuy có sự khác biệt về đối tượng mục tiêu, nhưng định hướng nội dung của Washington Post vẫn giữ nguyên – đó là đem đến những cập nhật mới nhất về kinh tế, chính trị, xã hội thông qua những video ngắn, cô đọng với nét diễn xuất có phần “giả trân” để tạo ấn tượng mạnh. Việc thêm các yếu tố giải trí vào chủ đề thời sự vốn khô khan giúp lôi cuốn và giữ chân khán giả trẻ.

Hay như Sky News (Anh), họ coi TikTok là một trong những nền tảng quan trọng nhất của mình, cùng với YouTube và trang web chính thức. Sky News gần đây đã đạt được 16 triệu lượt xem cho buổi phát sóng trực tiếp lễ tang của Nữ hoàng Elizabeth và hàng chục triệu lượt xem đối với một video của một phóng viên Ukraine về tình hình tại đây.

Chiến lược nội dung TikTok của Sky News được xây dựng trên bốn trụ cột: các cuộc phỏng vấn những người quan trọng; tin tức sốt dẻo; giải thích; và phát sóng trực tiếp. Trong những ngày đầu của đại dịch, Sky News đã thu được hàng triệu lượt xem khi phát trực tiếp các cuộc họp báo của Chính phủ, chủ yếu nhờ các thông báo của TikTok tới người dùng.

Từ những hình mẫu báo chí đã thực hiện chuyển đổi số thành công, có thể thấy, chuyển đổi số không chỉ bắt đầu từ câu chuyện công nghệ mà còn bắt đầu từ chuyển đổi tư duy chủ động đổi mới, sáng tạo từ chính những người làm báo. Chuyển đổi số báo chí còn là chuyển đổi văn hóa trong tòa soạn, từ khâu quản lý cơ sở hạ tầng bằng hệ thống trí tuệ nhân tạo cho tới quy trình vận hành từ quản trị viên đến biên tập viên, phóng viên. Một chiến lược chuyển đổi số lấy độc giả làm trung tâm có thể giúp thúc đẩy doanh thu, mang lại sự ổn định cho tờ báo.