Rặng dừa nước đong đưa

(NSMT) - Miền Tây là xứ sở của phù sa, của sông nước. Dọc theo các bãi bồi, các bờ sông rạch trước đây dừa nước mọc ken dày. Người miền Tây khi phải sống xa quê, trong ký ức của họ bao giờ cũng có tiếng lá dừa nước xào xạc reo vui trên những triền sông lộng gió.

Lá dừa nước giống hệt như lá dừa trên cạn nhưng nó liền lạc và to bản hơn. Từ thời khẩn hoang lập ấp cho đến những năm sau 1975 cùng với cây tre, mù u, đủng đỉnh… lá dừa nước là vật liệu chủ yếu để cư dân nơi này cất nhà cửa ở. Cái công đoạn đốn lá, rọc lá nặng nhọc chủ yếu dành cho đàn ông. Còn phụ nữ thì đảm nhận khâu chằm lá đòi hỏi tính kiên trì, tỉ mẩn. Lá chằm xong rồi đem phơi nắng cho đến khi lá ngả sang màu vàng thì đã có thể đem đi “dừng’’ vách, lợp mái nhà. Căn nhà mái lá đơn sơ soi bóng bên dòng sông, con rạch với khói lam chiều hờ hững tỏa lên từ chái bếp là hình ảnh đặc trưng của Nam bộ một thời.

Đối với bọn trẻ chúng tôi thì rặng dừa nước lại có cái sức hấp dẫn rất riêng. Không kể cái cùi dừa nước giòn sần sật, cho thêm chút đường rồi ngâm nước đá ăn rất “đã’’ thì có một loài đặc sản sống “cộng sinh’’ trong những bẹ dừa nước mới khiến tụi tôi quên bẵng những trận đòn roi của mẹ cha tìm bắt bằng được - Đó là một loài cá bống to cỡ đầu ngón tay chuyên trú ẩn trong những bập dừa luôn ăm ắp nước nên người ta gọi thành danh là cá bống dừa. Câu cá bống dừa thì chúng tôi dùng mồi là những con trùn đất đỏ hỏn luôn ngoe ngoảy móc vào lưỡi câu. Còn khi đặt lọp thì chúng dùng mồi là cua đồng giã nát, cái mùi cua sống có sức quyến rũ lạ kỳ khiến nhiều khi cá bống dừa chui vào đầy cứng cả lọp. Cá bống dừa bắt được đem đi dùng rổ chà vảy cho sạch, mổ bụng để ráo rồi đem đi kho tiêu, kho sả, kho nước cốt dừa… ăn cơm cùng với tô canh rau tập tàng nóng hổi, bốc khói thì…thôi rồi. No căng bụng vẫn còn thèm!

Bây giờ cuộc sống của người dân đồng bằng đã khá hơn xưa, hình ảnh căn nhà tre mái lá lùi dần vào dĩ vãng. Đêm nằm nghe mưa rơi lộp độp trên mái nhà tôn bỗng dưng hoài niệm tiếng rạt rào trên mái lá dừa nước trong những đêm mưa năm nào...