Chùa Xiêm Cán - Một trong những ngôi chùa Khmer lộng lẫy nhất Nam bộ

(NSMT) - Chùa Xiêm Cán tọa lạc tại xã Vĩnh Trạch Đông, thành phố Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu, được xem là ngôi chùa cổ kính và lộng lẫy nhất trong hệ thống chùa Khmer ở Tây Nam Bộ. Với những đường nét hoa văn tinh xảo, kiến trúc độc đáo, chùa có tuổi đời hơn một thế kỷ vẫn uy nghi tồn tại và đón hàng ngàn du khách thập phương đến đây tham quan, chiêm bái.

Chùa được xây dựng vào năm 1887, có diện tích khoảng 5ha. Lúc đầu chùa Xiêm Cán có tên tiếng Khmer là Komphisako, thể hiện sự uyên bác và sâu xa của trí tuệ Phật pháp. Cái tên Xiêm Cán của Chùa xuất phát từ tiếng Tiều (tiếng của người gốc Triều Châu, Trung Quốc, hiện đang sinh sống nhiều ở Bạc Liêu) có nghĩa là "giáp nước" bởi địa hình vùng đất này trước đây bên cạnh bãi bồi ven biển.

Quần thể kiến trúc chùa Xiêm Cán gồm nhiều hạng mục quay mặt về hướng Đông, được xây dựng theo trường phái Phật giáo Nam Tông đặc trưng nhưng mang đậm dấu ấn kiến trúc Angkor-Campuchia. Nổi bật nhất chính là Chánh điện của chùa; Tòa chánh điện được xây theo dạng hình chữ nhật, mặt chính quay về hướng Đông, lối vào chánh điện với 18 bậc thang để đi lên, phía trên là bức phù điêu đắp nổi hình Phật Thích Ca sống động và rực rỡ.

Trên vách, trần, cột của chánh điện đều được trang trí phù điêu bích họa cầu kỳ, công phu, nhiều màu sắc. Nổi bật các bích họa cỡ lớn kể về cuộc đời đức Phật từ lúc mới sinh ra, cho đến quá trình tu hành đạt thành chánh quả.

Tọa lạc trên nền gạch cao 1,5m vẻ đẹp bên trong chánh điện mang một màu sắc rực rỡ, nổi bật và trang nghiêm, với nhiều cột bê tông tròn được điêu khắc tinh sảo tạo sự vững chắc cho tòa nhà.

Điểm khác biệt của chùa Xiêm Cán chính là sự tinh tế, tỉ mỉ trong từng họa tiết, dù là vách tường, mái nhà và trụ cột,…tất cả đều được trang trí công phu, nhiều màu sắc. Bên cạnh đó, chùa có đến hơn 100 pho tượng là hóa thân của đức Phật Thích Ca,một bia đá được tạc bằng chữ Khmer Cổ và một quả chuông đồng có từ năm 1887. Các công trình này cách nhau cả trăm mét, xen giữa là những khoảng sân cùng những hàng cây xanh mát, không gian toát lên vẻ thanh tĩnh và trang nghiêm.

Không chỉ là ngôi chùa nổi tiếng với phong cách nghệ thuật lẫn kiến trúc độc đáo, chùa Xiêm Cán còn được biết đến là nơi lưu giữ và hình thành nên nhiều nét đẹp văn hóa trong đời sống tâm linh của đồng bào dân tộc người Khmer. Với bà con Khmer, chùa là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng, bảo tồn bản sắc dân tộc, thờ phụng hài cốt ông bà quá cố… Do đó mà họ sẵn sàng đem hết công sức, của cải để xây dựng, tu bổ chùa. Đây cũng chính là lý do vì sao mà ngôi chùa ngày càng lộng lẫy, hoàn hảo. Điều đặc biệt hơn, đây còn là nơi lưu giữ bộ sách Khmer cổ được viết trên lá Buông dày đến 70 trang với tuổi đời trên 100 năm.

Với những giá trị lịch sử đó Chùa Xiêm Cán đã được UBND tỉnh Bạc Liêu công nhận là di tích Lịch sử - Văn hóa cấp Tỉnh vào ngày 07 tháng 11 năm 2001. Không chỉ là điểm du lịch tâm linh nổi tiếng của Bạc Liêu, Chùa Xiêm Cán là một công trình kiến trúc nổi bật, mang vẻ đẹp biểu trưng cho Văn hóa tâm linh của cộng đồng dân tộc Khmer, là điểm đến nổi tiếng ở ĐBSCL.

Đến với chùa Xiêm Cán không chỉ được chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc công phu, tận hưởng không khí yên tĩnh, thanh bình mà còn được nghe dàn nhạc Ngũ âm - nhạc dân tộc của đồng bào Khmer, đội khỉ- ngựa (diễu hành trong các ngày lễ lớn)... hiểu hơn về văn hóa tín ngưỡng, đời sống của dân tộc Khmer vùng đồng bằng Nam Bộ.