Cựu chiến binh Phan Văn Giáo: Sáng danh anh “Bộ đội Cụ Hồ”

Một buổi chiều tháng 8, chúng tôi, những đoàn viên – thanh niên trường THPT Phú Tâm bắt đầu cuộc hành trình tìm đến những nhân chứng lịch sử trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng...

Cơn mưa nặng hạt khiến làm mặt đường càng thêm lầy lội. Cuối đoạn đường, ngôi nhà đơn sơ của ông Phan Văn Giáo, cựu chiến binh xã Kế An, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng lọt thỏm giữa bốn bề cây trái. Bên trong nhà, vài món đồ nội thất cũ kỹ mang vết tích của thời gian. Ở giữa phòng khách, bàn thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp được đặt trang trọng. Có thể thấy, đối với ông Giáo, tình cảm đối Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp vẫn trọn vẹn lòng kính yêu, niềm tin như cái thuở vượt mọi khó khăn, gian khổ trên con đường bảo vệ Tổ quốc.

Ông Phan Văn Giáo – tên thật là Phan Hữu Toàn, sinh ra và lớn lên giữa hương đất phù sa bốn mùa lam lũ. Năm 1948, cậu bé Phan Hữu Toàn khi 12 tuổi đã xung phong làm liên lạc cho đội du kích 2 xã Kế An và Kế Thành, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng. Cậu bé Hữu Toàn nhỏ con nhưng gan dạ được phân công đảm nhiệm vai trò đưa thư, truyền tin từ Ban chỉ huy quân sự địa phương đến các trung đội đóng quân ở Giồng Cát, Lung Đen và các khu vực xung quanh. Cậu bé Toàn tuy không biết chữ nhưng đã kịp hiểu rằng mỗi bức thư, mệnh lệnh mang theo đều là sinh mạng của đồng đội, là thành công của cả trận đánh.

Hiệp định Genève được ký kết, đánh dấu một bước ngoặc quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Khi đó, tròn 17 tuổi, anh thanh niên Phan Hữu Toàn lên đường tập kết ra Bắc theo lời động viên của Bác và Chính phủ. Kể về những ngày tháng 10 năm 1954, giọng người cựu chiến binh Phan Văn Giáo vẫn chất phác, hào hùng như chính con người ông: “Lúc đó, không có nghĩ gì hết. Bác Hồ đã gọi, thế là đi thôi”. Theo lời kể của ông Giáo, khi vừa ra tới miền Bắc, sư đoàn của ông được Bác Hồ đến thăm. Đến giờ, ông vẫn nhớ rõ lời dạy của Bác với các chiến sĩ: “Các chú phải xây dựng miền Bắc, xây dựng chủ nghĩa xã hội, làm chỗ dựa vững chắc cho sự nghiệp giải phóng miền Nam”. Lời Bác dạy và sự lãnh đạo của đại tướng Võ Nguyên Giáp đã trở thành kim chỉ nam, động lực để người chiến sĩ cách mạng Phan Văn Giáo rèn luyện, chiến đấu và trưởng thành.

Suốt trong giai đoạn 1954 – 1961, ông Giáo được phân công về đơn vị bộ đội thông tin liên lạc đóng quân trên địa bàn các tỉnh Hoà Bình, Bắc Ninh, Phú Thọ…Thông tin như mạch máu của chiến trường, khi dây liên lạc bị đứt, đơn vị thông tin của ông phải bất chấp bom đạn để nối liền mạch máu. “Không để đứt nghẽn mạch máu” là lời các bác, các anh đã nhắc nhau trong từng trận đánh. Nhóm chúng tôi, những thanh niên trẻ, lớn lên trong thời bình ngỡ ngàng khi nghe ông kể về những khó khăn của người lính thông tin. Qua lời kể của ông, chúng tôi lần đầu được biết đến các thiết bị thông tin phục vụ chiến đấu như: bộ đàm, AN/PRC-10, AN/PRC-25… Chúng tôi mới lần đầu được nghe kể về cách nối dây của người chiến sĩ thông tin  xưa “khi dây đứt mà không nối được, người lính sẽ cắn 1 đầu dây, đầu dây còn lại găm vô đùi mình để âm thanh được thông suốt, phục vụ tác chiến giúp quân ta giành thắng lợi và giảm thiểu thương vong cho đồng đội”.

Ngày 01/06/1961, ở tuổi 24, người chiến sĩ Phan Văn Giáo được vinh hạnh có mặt trong Đoàn quân Nam tiến. Với tinh thần tuổi trẻ “Quyết tử cho tổ quốc quyết sinh”, trên vai là gần 20 kg quân trang và thiết bị thông tin, ông Giáo vượt Trường Sơn về với chiến trường miền Đông Nam Bộ. Trường Sơn, dãy núi hùng vĩ, hoang sơ với những con đường mòn cheo leo nơi vách núi, những cơn mưa rừng, cái nắng nóng gay gắt, cái lạnh cắt da trên đỉnh núi như thử thách bước chân người chiến sĩ. Theo lời ông kể lại, chúng tôi như nhìn thấy hình ảnh người bộ đội Cụ Hồ với lòng yêu nước sâu sắc, kiên cường, đoàn kết, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Sau thời gian “lưng mang thiết bị, chân vượt Trường Sơn”, ông Giáo và trung đoàn đến đóng quân trên địa bàn quận Tân Uyên, tỉnh Phước Thành (nay thuộc địa phận tỉnh Bình Dương). Sau thời gian phấn đấu và rèn luyện, ngày 09/12/1962, chiến sĩ Phan Văn Giáo được vinh dự đứng vào hàng ngũ của Đảng với lời thề son sắc “Tuyệt đối trung thành với sự lãnh đạo của Đảng, chiến đấu quên mình vì sự nghiệp giải phóng dân tộc”. Giai đoạn 1961 – 1965, các tỉnh miền Tây Nam Bộ như Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng, An Giang, Kiên Giang lần lượt đưa quân về hỗ trợ chiến trường miền Đông Nam Bộ. Thời gian đó, ông Giáo là Trung uý – Chính trị viên phó tiểu đoàn, tham gia thành lập sư đoàn 9 tại tỉnh Phước Thành. Trong giai đoạn từ 1961 – 1968, ông tham gia hơn100 trận đánh lớn nhỏ trên các chiến trường miền Đông Nam Bộ với các trận đánh lớn ở Đồng Xoài, Phước Long, Lộc Ninh…  Đến năm 1967, tại Bàu Bàng (Bình Dương), ông tham gia trận đánh với Sư đoàn "Anh Cả Đỏ" trong chiến dịch Junction City của Quân đội Mỹ và Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Nhắc tới trận đánh năm 1968, ông kể lại quá khứ hào hùng một thời trên chiến trường miền Đông. Cũng bằng chất giọng miền Nam sang sảng, chúng tôi như được tái hiện hình ảnh khốc liệt của trận chiến. Ông Giáo cho chúng tôi xem vết thương trên đùi do đạn cối. Ông kể “Vết thương làm đứt tĩnh mạch, bể xương, trúng đạn rồi là không đứng lên được”. Sau trận chiến, ông bò khỏi trận địa, giữa lằn ranh sống chết, ông may mắn được đồng đội tìm thấy và cứu sống. Sau thời gian điều trị, tuy có thể đi lại nhưng di chứng vết thương làm ông không thể cầm súng trực tiếp chiến đấu. Từ đó, ông Giáo chuyển công tác với vai trò Đảng viên Trung Đoàn, Chính trị viên Đại đội thương binh tại Tây Ninh.  

Sau hơn 20 năm kể từ ngày tập kết ra Bắc, năm 1978, ông trở lại quê hương. Chứng kiến cảnh người mẹ tuổi đã cao, sống một mình trong cảnh khó nghèo, ông làm đơn xin ra quân. Về địa phương, giai đoạn đầu sau giải phóng, nhà nhà đều khó khăn. Nhận thấy trách nhiệm đối với quê hương, ông tiếp tục cống hiến cho xã hội bằng việc đảm nhiệm nhiều vị trí trong chính quyền địa phương mới vừa thành lập. Từ năm 1979 - 1987, ông Giáo là xã đội trưởng xã Kế Thành, huyện Kế Sách. Ông đã tích cực huấn luyện và xây dựng lực lượng dân quân tự vệ địa phương, hoàn thành xuất sắc nhiều nhiệm vụ trong công tác quân sự của huyện. Đặc biệt, ông luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến công tác tuyển quân thực hiện nghĩa vụ quân sự. Ông thường đến nhà nói chuyện với thanh niên địa phương về những hy sinh, gian khổ mà thế hệ trước đã trải qua để giành lại hòa bình. Qua đó, ông khơi dậy trong thanh niên tinh thần tự hào dân tộc, lòng biết ơn đối với thế hệ cha anh và ý thức sâu sắc về trách nhiệm bảo vệ quê hương. Nhờ sự chân thành của ông, nhiều thanh niên đã tự nguyện lên đường nhập ngũ, mang trong mình lý tưởng cao đẹp về nghĩa vụ thiêng liêng với Tổ quốc.

Nhắc tới công tác tuyển quân, ông tự hào khẳng định “Quân ông đưa đi, một là chiến thắng vinh quang trở về, hai là quyết tâm chiến đấu dù phải nằm lại biên giới, không có chuyện chiêu hồi hay đào ngũ”. Sau năm 1987, ông còn tham gia tích cực vào các tổ chức của địa phương như Chi hội trưởng Hội Cựu chiến binh, Chi hội phó Hội Nông dân và Chi hội trưởng Hội Người cao tuổi. Là người có uy tín ở địa phương, ông Giáo thường đi đầu và vận động người dân tham gia các hoạt động xã hội, vận động làm đường giao thông nông thôn, cứu trợ thiên tai, sửa chữa nhà ở cho các hộ gia đình khó khăn bị thiệt hại sau bão… Ở mỗi vai trò, ông đều là người truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ về tinh thần đoàn kết, giúp đỡ người dân trong việc phát triển kinh tế, xây dựng đời sống văn hóa văn minh.

Đến tận bây giờ, dù không còn tham gia sinh hoạt Đảng tại địa phương, ông vẫn tiếp tục chăm bồi thế hệ trẻ. Là một đảng viên lâu năm, ông không ngừng tiếp lửa cho lớp người sau. Hàng ngày, cụ ông Phan Văn Giáo vẫn theo dõi thông tin thời sự để nắm tình hình trong nước và quốc tế. Người xung quanh vẫn nghe ông hay nói về những nguyên tắc lãnh đạo của Đảng “Đảng cầm quyền, lãnh đạo trực tiêp, toàn diện, tuyệt đối” và ông vẫn nhắc nhở con cháu “phải hoạt động cho Đảng và nhân dân, không nghe theo kẻ xấu xuyên tạc mà suy nghĩ và hành động trái với chủ trương của Đảng và tư tưởng của Bác Hồ”.

Hôm nay, khi nói chuyện với chúng tôi, người cựu chiến binh già đã bước qua tuổi 88 vẫn không dấu nổi tự hào khi nhắc tới cô cháu gái Phan Thanh Tuyền. Từng trải qua những năm tháng chiến tranh gian khổ, hy sinh và mất mát để bảo vệ độc lập cho Tổ quốc nên đứa cháu nội do ông nuôi lớn là nơi ông gửi gắm biết bao kỳ vọng. Từ nhỏ, mỗi ngày, cô bé Tuyền thường ngồi bên nghe ông nội kể về những gian khổ, hy sinh mà ông và đồng đội đã vượt qua để bảo vệ nền độc lập cho Tổ quốc. Những câu chuyện của ông đã hun đúc cho Tuyền sự tự hào mà còn thấy rõ trách nhiệm của mình đối với quê hương, đất nước. Trong suốt những năm học ở trường, Thanh Tuyền luôn là một học sinh xuất sắc. Em rất tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa và phong trào Đoàn tại trường. Có lẽ, em hiểu rằng, ngoài việc học, em cần phải rèn luyện ý thức trách nhiệm đối với cộng đồng. Khi còn ngồi trên ghế nhà trường, Thanh Tuyền đã tham gia và gặt hái nhiều thành tích trong học tập, phong trào như Huy chương Vàng, Bạc và Đồng Hội khoẻ Phù đổng, Hội thao điền kinh cấp THPT các năm 2016, 2017, 2018; Giải Nhất cuộc thi Sáng tạo xanh cấp toàn quốc năm 2018…. Ngoài ra, em còn là thành viên của Nhóm Thanh niên tình nguyện “Áo xanh” với nhiều hoạt động có ý nghĩa như vận động hỗ trợ học sinh khó khăn, hỗ trợ đồng bào lũ lụt, chăm sóc Mẹ Việt Nam anh hùng trên địa bàn xã Phú Tâm…

Giống ông nội, người chiến sĩ dũng cảm trong những năm tháng kháng chiến, từ nhỏ, Tuyền nuôi ước mơ vào trở thành một chiến sĩ công an. Cô bé luôn mơ ước được khoác lên mình bộ quân phục, trở thành người gìn giữ an ninh trật tự, giúp đỡ mọi người xung quanh. Tuy nhiên, do quy định của ngành, Tuyền không vượt qua được vòng sơ tuyển vì thiếu điều kiện về thể lực. Ông Giáo tiếp tục động viên và định hướng cho em phấn đấu theo một con đường mới.

Với tinh thần “Bộ đội cụ Hồ” không chùn bước trước bất kỳ trở ngại nào, tháng 8 năm 2019, Tuyền trúng tuyển trường Đại học Luật (TP. HCM). Bốn năm trên giảng đường Đại học, Thanh Tuyền lại chứng minh được bản lĩnh của mình với nhiều thành tích như Giải Nhì Cuộc thi viết tâm thư “Lời chưa nói” chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam - Trường Đại học Luật TP. HCM năm 2019; Giải Nhất “Cuộc thi Ulaw Startup 2022”; Giải Ba Cuộc thi học thuật “Dấu ấn pháp luật Trường Đại học Luật TP. HCM năm 2022”; Giải Ba Cuộc thi học thuật “Thử tài luật gia Trường Đại học Luật TP. HCM năm 2022”; Danh hiệu “Sinh viên 5 Tốt” cấp trường năm học 2021-2022…

Ngoài ra, Thanh Tuyền còn tham gia nhiều đề tài nghiên cứu khoa học được đánh giá cao trong các Hội thảo chuyên ngành của trường. Sắp tới đây, Thanh Tuyền sẽ theo học chương trình đào tạo Thạc sĩ theo Học bổng Hiệp định toàn phần của Chính phủ Liên Bang Nga và Việt Nam. Nhận xét về cô cháu gái, ông Giáo chỉ dùng 2 chữ “Giỏi – Tốt”. Thật vậy, ông tự hào khi nhìn thấy ở cháu gái mình sự tiếp nối của truyền thống cách mạng mà gia đình đã gầy dựng qua nhiều thế hệ.

Có thể nói, người chiến sĩ Phan Văn Giáo không chỉ anh hùng trong những trận đánh, mà còn tiếp tục tỏa sáng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Với lòng dũng cảm và tinh thần hy sinh, ông  đã hiến dâng tuổi trẻ, đóng góp máu xương của bản thân vào công cuộc kháng chiến giành độc lập, giải phóng dân tộc. Bước ra khỏi chiến tranh, những người lính ấy lại phát huy những phẩm chất tốt đẹp của anh “Bộ đội cụ Hồ” khi tiếp tục cống hiến xây dựng quê hương ở các cương vị khác nhau. Ông Phan Văn Giáo một trong những nhân chứng sống cho một giai đoạn lịch sử, vẫn đang miệt mài giáo dục thế hệ trẻ về lòng yêu nước và giá trị của độc lập, tự do, tích cực bồi dưỡng lực lượng kế thừa cho đất nước. Xây dựng hình mẫu lý tưởng cho những phẩm chất cao đẹp của lính “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời đại mới.