Đầm ấm từ những tập tục bình dị như tát đìa ăn Tết tại Cà Mau

(NSMT) - Tầm ngày 20 tháng Chạp, người dân Cà Mau bắt đầu tát đìa ăn Tết Nguyên đán. Tát cạn đìa, bắt cá xong là mọi người ngồi lại với nhau, lựa những con cá to nướng với rơm, lai rai với vài xị rượu đế, cả xóm rộn ràng.

Những ngày này, gia đình ông Nguyễn Văn Khai (ngụ ấp 9, xã Thới Bình, huyện Thới Bình) đang tát đìa chuẩn bị ăn Tết. Vợ ông chuẩn bị kỹ lưỡng từ buổi chiều hôm trước, nào là xô, thau, rổ, vợt để sáng mai tát đìa cạn bắt cá. Hàng năm, các con, cháu của ông cũng tề tựu về rất đông để cùng làm việc này. Tiếng máy tát đìa giòn giã, tiếng mọi người hô vang khi bắt được cá to.

Ngồi chờ tát đìa cạn, ông Khai kể lại hồi ức thuở xưa. Khi tát đìa là cả xóm lại phụ, đắp đập và tát nước bằng tay, bằng gàu sòng rất lâu nước mới cạn. Bây giờ thì đã có máy với dụng cụ bơm nước bằng đầu bò nên rất tiện dụng, chỉ cần tốn vài ba lít dầu hay vài ký điện bơm bằng Motor là đìa đã cạn nước.

“Ngày xưa, trung tuần tháng 10 âm lịch thường nước mặn tràn về, dân sợ đất nhiễm mặn không trồng lúa, cây trái được. Từ đó, mỗi năm nước mặn về, chính quyền địa phương và dân đắp đập đầu kênh ngăn mặn, nên các đìa, kênh, rạch, sông, nước rút cạn dần, chỗ nào còn ít nước đọng lại, người dân lấy xô tát nước bắt cá về ăn Tết”.

Ông Khai kể một hồi, nước trong đìa cạn dần. Bắt đầu bắt cá, những con cá lóc, cá trê, cá rô, cá sặc, cá phi... lần lượt được tóm gọn. Còn các chị em phụ nữ trên bờ đìa đi vòng vòng tìm và chỉ cá để các anh bắt. Rồi tiếng reo hò khi bắt được cá, tiếng cười vang khi con cá bị bắt hụt, chúi xuống sình... làm nên không khí ngày Tết thật đậm chất dân quê. 

Ông Trần Hoàng Việt (ấp 10A, xã Trần Hợi, huyện Trần Văn Thời) kể rằng cũng vừa mới tát đìa ăn Tết xong. Ông Việt nói năm nay đìa thất, chỉ được vài chục ký, phần nhiều là cá rô chứ không nhiều cá lóc. Bây giờ cá ít dần, chứ hồi trước mỗi lần tát đìa là ăn cả xóm.

Ông Việt cho biết, tát đìa bắt cá tự nhiên này, chỉ bắt cá lớn, không bắt cá nhỏ nên mùa sau lại có cá ăn tiếp. Điều đáng quý là sau khi bắt cá, dù ít dù nhiều, chủ đìa đều chọn cá gửi chút ít cho lối xóm ăn lấy thảo, một nét đẹp tình làng nghĩa xóm đáng trân trọng. Bên cạnh đó, mọi người cũng lựa cá khỏe mạnh thì rọng, còn cá ngộp thì làm khô để tết ăn.

“Đợi chủ đìa bắt cá xong là bọn nhỏ xuống bắt cá hôi, xách xâu cá xỏ bằng dây bình bát đẹp về cho mẹ, quần áo, mặt mày lấm lem bùn sình. Tuổi thơ dữ dội nhưng cũng thật đẹp." - ông Việt cười vui kể trong chiều những ngày cuối năm về những tập tục bình dị như tát đìa bắt cá ở quê ông.