Nỗi đau trầm cảm sau sinh có nguy cơ "lây" truyền sang thế hệ sau, làm sao để ngăn chặn?

Theo các chuyên gia, trầm cảm sau sinh cũng có thể ‘lây’ truyền sang thế hệ sau. Nhiều gia đình chưa thật sự quan tâm đến căn bệnh này đã dẫn tới nhiều hậu quả đau lòng nên rất cần biết cách phòng ngừa.

Phụ nữ sau sinh dễ rơi vào trầm cảm

Thông tin ở trên được đưa ra bởi TS.BS Trịnh Thị Bích Huyền, Trưởng phòng khám và điều trị ngoại trú, Viện sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ tại chương trình “Thai sản kim cương – Yêu thương trọn vẹn” do Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Bắc Hà tổ chức vào chiều ngày 19/10/2024. 

Theo bác sĩ Huyền, 50-80% phụ nữ sau sinh có rối loạn khí sắc nhẹ, hơi buồn, trầm một chút. Sau khoảng 2 tuần, những rối loạn khí sắc này sẽ hết. Tuy nhiên, có những trường hợp kéo dài sẽ trở thành trầm cảm.

Trong quá trình tiếp nhận bệnh nhân, bác sĩ Huyền đã gặp rất nhiều trường hợp trầm cảm sau sinh tới “cầu cứu”.

Ví dụ, cách đây vài ngày, bác sĩ Huyền đã tiếp nhận một trường hợp phụ nữ sinh con thứ 3. Trong quá trình mang thai, bệnh nhân gặp phải vấn đề căng thẳng về tài chính. 

Sau khi sinh con, bệnh nhân rơi vào trạng thái bi quan, cảm thấy mình là người vô dụng và bị mất ngủ nhiều. Bệnh nhân không muốn chăm con, không có cảm giác yêu thương với con. Thậm chí, bệnh nhân đã nghĩ tới cái chết để giải thoát cho mình.

Bên cạnh vấn đề kinh tế, theo bác sĩ Huyền, những mâu thuẫn vợ - chồng hay mẹ chồng - nàng dâu trong thời gian phụ nữ mang bầu, sau sinh cũng khiến cho phụ nữ dễ rơi vào trầm cảm sau sinh.

Bác sĩ Huyền lấy ví dụ về một trường hợp con dâu chăm sóc con theo kiểu phương Tây (ít bế con, cho con ngủ riêng…). Tuy nhiên, mẹ chồng lại cho rằng việc làm của con dâu là bỏ bê, không yêu thương con. Khi mâu thuẫn giữa mẹ chồng và nàng dâu nảy sinh, người con trai ở giữa lại không dung hoà được khiến cho người con dâu trên đã rơi vào trầm cảm, tuyệt vọng và muốn tự vẫn. Cuối cùng, người con dâu phải nhập viện tâm thần để điều trị. 

Trầm cảm sau sinh ảnh hưởng tới cả gia đình

ThS.BSCKII Lưu Quốc Khải – Phó giám đốc chuyên môn kiêm Trưởng khoa Phụ sản, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Bắc Hà cho biết, trầm cảm sau sinh là chuyên đề khá rộng. Tỉ lệ trầm cảm sau sinh ở mỗi quốc gia là khác nhau. Trong quá trình thăm khám, bác sĩ Khải cũng thường xuyên tiếp xúc, thăm khám cho nhiều trường hợp sản phụ bị trầm cảm sau sinh. Việc bị trầm cảm sau sinh ảnh hưởng không nhỏ đến người mẹ, hạnh phúc gia đình, đặc biệt là đến em bé.

Theo bác sĩ Khải, trầm cảm sau sinh có nhiều nguyên nhân, trong đó có liên quan tới gen di truyền và một số yếu tố như: cuộc sống gia đình, yếu tố xã hội,...

Ngoài ra, phụ nữ khi mang thai và sinh con có nhiều lo lắng, có đôi chút tự ti. Vì thế, các thành viên trong gia đình, đặc biệt là người chồng nếu không tế nhị, quan tâm thì rất dễ khiến sản phụ bị rối loạn lo âu và dần dần biến thành trầm cảm sau sinh.

Bác sĩ Huyền cho biết thêm, trầm cảm sau sinh nếu không nhận biết được sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng. 

Một số dấu hiệu của trầm cảm sau sinh đó là những cảm xúc: buồn chán, bi quan, tiêu cực, nhìn thấy tương lai của mình rất mờ mịt… Người có dấu hiệu trầm cảm thường buồn, không thích giao tiếp với mọi người, không còn hứng thú với những sở thích mà mình từng có. Người bệnh thường sẽ tự cô lập mình, cảm thấy mặc cảm tự ti, có những ý nghĩ tiêu cực, không muốn sống hoặc hủy hoại bản thân, nặng hơn là muốn kết liễu cuộc sống.

“Quá trình sinh con là vấn đề gây đau đớn về cơ thể. Việc mất sữa, nuôi con bằng sữa ngoài như thế nào hay con quấy khóc có thể khiến bà mẹ lo lắng nhiều. Mất sức trong quá trình sinh nở đi kèm không có thời gian nghỉ ngơi, không có người khác hỗ trợ sau sinh có thể dẫn tới trầm cảm cho người phụ nữ”, bác sĩ Huyền nhấn mạnh.

Trầm cảm sau sinh có nhiều cách điều trị

Bác sĩ Huyền cho hay, điều trị trầm cảm sau sinh có nhiều cách như: dùng thuốc hoặc các biện pháp trị liệu tâm lý. Tuy nhiên, cần phải giải quyết triệt để được căn nguyên tâm lý người phụ nữ đang gặp phải mới có thể điều trị hiệu quả trầm cảm sau sinh.

Trong điều trị trầm cảm sau sinh, vai trò của người chồng vô cùng quan trọng, có thể là yếu tố chữa lành cho người bệnh.

Vị chuyên gia sức khỏe tâm thần cho rằng, trầm cảm sau sinh có thể phòng ngừa được thông qua việc tổ chức các chương trình thai sản, tham gia các câu lạc bộ về thai sản để trang bị kiến thức về cách nhận biết, phòng bệnh.

Bên cạnh đó, người thân, cộng đồng và xã hội cũng cần trang bị kiến thức về phòng ngừa trầm cảm sau sinh cho phụ nữ.