Nữ Tiến sĩ dang tay che chắn chồi non trong giông bão trên đất Tây Đô

(NSMT) - Sinh năm 1969, là nữ Tiến sĩ chuyên ngành “Quản lý công” đầu tiên ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long nhưng chị Trần Thị Xuân Mai- Giám đốc Sở LĐTBXH thành phố Cần Thơ lại rất khiêm tốn, ngại nói về bản thân. Trong cuộc trò chuyện với phóng viên Nhịp sống miền Tây, chị hay nhắc đến những đứa trẻ chẳng may lâm vào hoàn cảnh bất hạnh bằng thiên chức và tấm lòng của một người mẹ.

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình giàu truyền thống cách mạng. Cha làm Giám đốc Công an, mẹ là Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Cần Thơ (cũ) nhưng cô bé Trần Thị Xuân Mai không vì thế mà ỷ lại. Được sự giáo dục kỹ từ gia đình nên Xuân Mai hết sức chăm học và có lối sống hòa đồng nên được thầy cô yêu thương, bạn bè quí mến. Ngày ấy, đối với cô học trò bé bỏng, ngây thơ này thì học vị Tiến sĩ là một cái gì đó thật cao xa mà chỉ những người phi thường mới với tới được.

Có lần, sau một buổi cơm chiều Xuân Mai từ phía sau ôm choàng cổ người cha rất đỗi thương yêu của mình, thỏ thẻ: “Ba ơi, muốn trở thành tiến sĩ thì phải học bao lâu? Người bình thường như con có trở thành tiến sĩ được không ba?”. Người cha đặt tờ báo xuống, trìu mến xoa đầu cô con gái nhỏ: “Tiến sĩ là một học vị rất cao mà ai đạt được thì có điều kiện cống hiến cho xã hội nhiều hơn bởi bất kỳ xã hội nào cũng cần tri thức. Con gái của ba học giỏi, siêng năng nên nếu con biết nỗ lực học tập, kiên trì phấn đấu thì ba tin rằng rồi con cũng sẽ trở thành tiến sĩ”- Câu trả lời của người cha chiều hôm ấy đã vô tình gieo trong lòng cô con gái hoài bão tiến sĩ và là động lực để cô viết tiếp giấc mơ ấp ủ của mình.

Sau khi tốt nghiệp chương trình phổ thông, Xuân Mai trúng tuyển vào khoa Văn Trường Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh (nay là Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn thành phố Hồ Chí Minh) niên khóa 1988- 1992 và ra sức học tập chuyên cần. Ngay trong thời điểm sắp tốt nghiệp đại học  thì một nỗi mất mát to lớn bất ngờ ập đến với Xuân Mai và gia đình khi căn bệnh ung thư quái ác cướp đi người cha kính yêu.

Cha mất, nhà đông anh em, một mình mẹ vừa phải hoàn thành tốt trọng trách được Đảng và nhà nước giao phó, vừa phải tảo tần nuôi heo nái đẻ, làm kinh tế phụ để nuôi đàn con ăn học nên đời sống gia đình Xuân Mai thời điểm ấy gặp nhiều khó khăn. Tốt nghiệp đại học, Xuân Mai quyết định tìm việc làm để phụ giúp gia đình nhưng trong lòng vẫn không lúc nào nguôi ước mơ đạt học vị tiến sĩ để chạm tay vào chân trời của khoa học, của tri thức.

Khởi đầu là một cô nhân viên trẻ của Phòng Kế hoạch- Hành chính của Xí nghiệp Liên hợp Dược Hậu Giang (nay là Công ty Cổ phần Dược Hậu Giang); Trưởng chi nhánh Dược Hậu Giang tại Đà Nẵng; sau đó được điều động về công tác tại Ban Tổ chức chính quyền (nay là Sở Nội vụ) rồi Đại biểu HĐND, Trưởng ban chuyên trách Hội đồng nhân dân thành phố Cần Thơ nhiệm kỳ 2011 - 2016…cho đến vị trí Giám đốc Sở LĐTBXH hiện nay. Ở bất kỳ cương vị nào chị cũng nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và nêu cao tinh thần tự học khi lần lượt tốt nghiệp các chương trình: Thạc sĩ Quản lý hành chính công, Đại học Luật hành chính và tiếp tục Nghiên cứu sinh.

Năm 2019, khi nhận được bằng Tiến sĩ chuyên ngành “Quản lý công” xếp loại xuất sắc (theo số điểm tốt nghiệp và bảo vệ luận án Tiến sĩ) việc đầu tiên chị làm là thắp nhang cho hai đấng sinh thành đều đã khuất của mình, khấn nguyện: “Ba ơi! Mẹ ơi. Hôm nay đứa con gái thứ năm của ba mẹ đã hoàn thành được tâm nguyện trở thành tiến sĩ. Ở nơi đó ba mẹ linh thiêng phò hộ cho con đủ sức công tác tốt. Con nguyện làm trong chức trách được Đảng và nhà nước giao phó sẽ tiếp tục chăm lo, giảm thiểu tổn thương cho những đứa trẻ chẳng may lâm vào hoàn cảnh bất hạnh được tiếp tục học hành, trở thành người hữu ích cho xã hội”.

Bây giờ, ở cương vị là Giám đốc Sở LĐTBXH một thành phố trực thuộc trung ương, trung tâm khu vực ĐBSCL với bộn bề công việc phải lo toan, chị Trần Thị Xuân Mai vẫn dành cho trẻ em sự quan tâm đặc biệt với xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu.

Trong điều kiện ngân sách nhà nước có hạn. Chị đã nảy ra sáng kiến thành lập các “Câu lạc bộ tuổi hồng” với thành viên là những trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn (hoặc có nguy cơ rơi vào hoàn cảnh đặc biệt khó khăn). Các em được tập hợp lại, duy trì nề nếp sinh hoạt định kỳ; được giáo dục, rèn luyện kỹ năng sống; được ngành LĐTBXH phối hợp với các ban ngành, đoàn thể giới thiệu, kết nối với các nhà hảo tâm để trợ giúp các em vượt qua khó khăn, tiếp tục đến trường. Điển hình như Tổ chức DI (Dillon International- Mỹ) đã hỗ trợ học tập cho hầu hết thành viên các “Câu lạc bộ tuổi hồng” với mức 100 USD/người mỗi năm cho đến khi các em 18 tuổi. Hiện trên địa bàn thành phố Cần Thơ có 14 “Câu lạc bộ tuổi hồng” với 610 thành viên đang hoạt động có hiệu quả và tiếp tục mở rộng.

Với vai trò Giám đốc Sở LĐTBXH, chị Xuân Mai đã tích cực chỉ đạo triển khai và theo dõi sát các mô hình phòng ngừa, trợ giúp và phát triển cộng đồng, đặc biệt là trong các trường học như: phòng, chống bắt nạt, bạo lực học đường; phòng chống xâm hại trẻ em; phòng, chống tệ nạn trong trường học; hỗ trợ tâm lý, giáo dục kỹ năng sống, hướng nghiệp cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn; chăm sóc sức khỏe cộng đồng…Đặc biệt là những mô hình trợ giúp trẻ em mồ côi do COVID-19 như: Bảo trợ học tập đến năm 18 tuổi; trao quà, học bổng; sửa chữa, xây mới nhà ở…Qua đó, trường Hy vọng (Đà Nẵng) của Tập đoàn FPT đã nhận tài trợ toàn bộ chi phí học tập, ăn ở, đi lại cho tất cả các cháu mồ côi do COVID-19 có hoàn cảnh khó khăn đến tuổi trưởng thành.

Chợt nhớ, có lần chúng tôi theo chân chị Xuân Mai đến thăm Nhà nuôi dưỡng trẻ em nhiễm Dioxin (Trung tâm Công tác xã hội thành phố). Vừa thấy dáng chị xuất hiện trước cửa là các cháu đã ùa ra đón như thấy mẹ đi chợ về. Có cháu bị bại liệt, phải nằm một chỗ cũng ngóc đầu dậy mừng rỡ, giọng ngọng nghịu: “Ô Ai ến! on ào ô ạ” (Cô Mai đến! Con chào cô ạ).

Được biết, ngoài ngân sách nhà nước chị Xuân Mai còn tích cực vận động thêm các nguồn tài trợ để nâng cao chất lượng bữa ăn, cải thiện phòng ốc cho các cháu khang trang, phù hợp với môi trường sống đặc thù trẻ nhiễm Dioxin. Thậm chí, khi thấy một số cháu do bệnh tật nên hấp thu dinh dưỡng kém, chị chạy lo từng lon sữa non (rất đắt tiền) để các cháu không bị suy nhược cơ thể.

Ông Hồ Thanh Hải- Giám đốc Trung tâm CTXH thành phố Cần Thơ kể: “Trong cao điểm đại dịch COVID-19, Nhà nuôi dưỡng trẻ em nhiễm Dioxi phải cấm trại 100% để phòng, chống dịch bệnh lây lan. Có hôm, nửa đêm mưa gió chị Xuân Mai cùng toàn bộ Ban giám đốc Sở bất ngờ xuất hiện để thăm và nắm tình hình các cháu. Nhìn quần áo chị Xuân Mai và các thành viên trong đoàn ướt đẫm nước mưa, tôi hỏi: sao các anh chị đến muộn vậy? Thì chị Xuân Mai trả lời: đến thăm các con mình mà giờ giấc gì, đồng chí?” Nghe câu chuyện trên chúng tôi hiểu rằng chị Xuân Mai đến với trẻ em nghèo, trẻ em bất hạnh bằng tấm lòng một người mẹ.