Nhớ con cua đồng

Tôi có người bạn sinh ra và lớn lên từ vùng chiêm trũng Bắc Bộ. Anh vào Nam sinh sống lập nghiệp đã lâu nhưng những ký ức về tuổi thơ, về quê hương vẫn tươi rói trong các câu chuyện kể.

Có lần, hai thằng đang ngồi sì sụp ăn tô bún riêu cua nóng hổi, bốc khói ở một quán nằm ở góc đường V.T.S, ngoài trời mưa bay lất phất. Anh chợt ngẩn người, giọng trầm xuống: “Tôi nhớ quê quá, ông ạ!”.

Anh kể: hồi còn chiến tranh chống Mỹ, do phải dồn sức cho tiền tuyến nên đời sống người dân miền Bắc, nhất là vùng nông thôn rất khó khăn. Bữa cơm nếu có được dĩa rau khoai (đọt lang) luộc cùng chén mắm tôm vắt chanh đánh lên cho sủi bọt đã được xem là sang trọng. Hôm nào bọn trẻ ra đồng bắt được vài con ốc, con cua thì cả nhà vui như có một buổi tiệc nhỏ.

Đất Nam Bộ lại khác. Do được thiên nhiên ưu đãi, phù sa màu mỡ nên người dân nơi đây chỉ cần bước chân ra vườn là rau tươi mơn mởn; đặt vài cái lọp, vài cái xà- ngom xuống con kênh, con rạch trước của nhà thì tha hồ tôm, tha hồ cá.

Chính vì vậy, trong thực đơn bữa cơm hàng ngày của người dân Nam Bộ ít khi xuất hiện các món ăn được chế biến từ con cua đồng. Chỉ khi nào khan hiếm thức ăn nó mới được xuất hiện trong cái rổ luộc nghi nghut khói của những cuộc nhậu ngẫu hứng. Cái món cua đồng luộc chấm muối tiêu chanh nhậu với rượu đế dưới rặng bần đong đưa đã khiến không ít “anh hai miệt vườn” mặt đỏ phừng phừng, ngỡ mình là Lục Vân Tiên nên ngồi tơ tưởng bóng dáng Kiều Nguyệt Nga. Mà nàng Kiều cũng chẳng đâu xa, có khi chỉ là…cô út con nhà hàng xóm.

Thời bao cấp. Do áp dụng chính sách hợp tác hóa nông nghiệp không phù hợp với thực tiễn cộng với nạn rầy nâu hoành hành nên nạn thiếu lương thực có lúc đã xuất hiện ngay trên mảnh đất từng được mệnh danh là vựa lúa lớn nhất nước.

Đỉnh điểm của nạn đói kém ở Nam Bộ là những năm cuối thập niên 70 thế kỷ trước, sau khi rầy nâu “đánh” tan hoang cây lúa thì người dân lại đối mặt với nước lũ tràn đồng, phía biên giới Tây nam lại đang rền vang tiếng súng. Thiên tai, địch họa như muốn thử sức chịu đựng của con người ở vùng đất này.

Mùa hè năm 1979, tôi và các em được cha mẹ sơ tán về quê ngoại ở xã Hiệp Hưng (huyện Phụng Hiệp tỉnh Hậu Giang bây giờ). Nông thôn khi ấy lại sướng hơn thành thị vì ít ra cũng được ăn chén cơm gạo trắng bốc khói thơm lừng thay vì cơm “gạo tổ” ẩm mốc, xám xịt lại có khi lẫn cả cứt gián trong ấy.

Một buổi chiều sau cơn mưa trắng trời ở làng quê nghèo. Thằng bạn tên Su ở gần nhà ngoại rủ tôi ra đồng bắt cua. Nghĩ đến món cua xé kho quẹt bên cạnh tô nước cơm bốc khói thay canh tôi nuốt nước miếng ừng ực, nhận lời ngay. Nhiệm vụ chính của tôi là theo xách giỏ đựng cua thế nhưng thỉnh thoảng tôi cũng cao hứng thọc tay vào hang bắt cua phụ thằng bạn quê chân chất.

Phát hiện ra cái hang bóng nhẫy ở một góc bờ ruộng, tôi đặt giỏ đựng cua xuống đất…rón rén.

- Tao bắt dính con rắn rồi Su ơi!- Tôi hét váng lên.

Thằng bạn tôi xanh xám mặt mày, lắp bắp:

-  Trời ơi, mày bóp chặt tay lại không được buông ra, nó cắn đấy!

Sau khi giúp tôi “xử lý” con rắn xong, thằng Su mới hoàn hồn, nói trong hơi thở hổn hển: “Mày gan quá, hang rắn hổ đất mà dám thò tay vào bắt. Nó cắn một phát thì con trâu còn trào đờm chết tươi đấy!”. Nghe thằng Su nói, tới phiên tôi bủn rủn chân tay. Gan gì mà gan? Điếc không sợ súng thôi.

Nhiều năm đã trôi qua, đất nước ngày càng phát triển, miếng ăn giờ không còn là nỗi lo thường trực như xưa mà người dân đã hướng dần tới ăn ngon, mặc đẹp. Con cua đồng một thời ít có giá trị nay lại trở thành món ăn đặc sản trong các nhà hàng sang trọng được chế biến cầu kỳ, hấp dẫn như: lẫu cua đồng, cua đồng rang muối, cua đồng ram me, cua đồng sốt chua ngọt…

Nhớ lại chuyện xưa, thỉnh thoảng tôi lại rùng mình nghĩ: nếu lần đi bắt cua đồng ấy mà mình bị con rắn hổ bập vào tay thì…